Doch bovenal wil ik den Christenen in 't algemeen geraaden hebben, niet trotsch en vermetel genoeg te weezen, om, ten allen oogenblikke, by elke gelegenheid, de brandklok van Kettery te kleppen; dit bedryf is door alle de Eeuwen der Kerke heen, het werktuig geweest van fchande en geweld, en de oorzaak van eindlooze fcheuringen en de deerlykfte verwarringen. Want hoe onverdeedigbaar is het deeze haatlyke Misdaad ten laste te leggen aan Mannen van eerlyke beginzelen en een voorbeeldlyk leeven: Mannen, die volftrekt het tegenbeeld uitmaaken van de Ketters in de Schriften des Nieuwen Verbonds vermeld, en die, indien het gezag van Apostel PAULUS iets beduidt, met geene mogelykheid aan dat Misdryf kunnen fchuldig staan: immers die Kruisgezant befchryft de Ketters als lieden by zichzelven veroordeeld, gedreeven door eer-partyzugtige en zelfzoc. kende beginzelen.

Een andere tak van den pligt der Leden eener Christlyke Gemeente is de gunftigfte uitlegging te geeven aan de openlyke Gesprekken, en aan elk gedeelte van het gedrag der Leeraaren. Duidt niets ten ergften, 't geen in een gunftiger zin kan worden opgevat. Ziet kleine

misflagen door de vingeren; bedekt, in ftede van voor 't licht te haalen, de algemeene zwakheden der menschlyke Natuure, die beftaanbaar zyn met algemeene Braafheid. Verwagt niets van hun boven 't geen de Wetten van Rede en Godsdienst vorderen; vormt geene Regels van gedrag voor de Leeraaren, ten aanziene van de gewoone en daaglykfche leevensgevallen, dan waar aan ook alle anderen onderworpen zyn.

Voert men my hier te gemoete,,, dat zy gefteld zyn om tot voorbeelden aan de geheele wereld te ftrekken." Ik vraag, waar van? En antwoordt, dat zy voorbeelden moeten weezen van alles wat waarlyk deugdzaam, lofwaardig en regt is; maar niet van Geestdryvery en Bygeloof; niet van een ftreng, grommig en zemelknoopend gedrag; niet van droef- en zwaargeestigheid; niet van een trotfche en verfmaadende afzondering van de wereld, niet van een der wyze en goede Voorzienigheid bedillend gedrag in het verfmaaden van de genietingen der Leevensaangenaamheden en verkwikkingen, welke GOD gunstryk den bewoonderen deezer aarde toereikt. Want deeze dingen zyn zo verre van gedeelten der waare Godsvrugc uit te maaken, dat ze veeleer den naam van het tegen.

Hh 3

over.

overgestelde mogen draagen waare Godsvrugt be ftaat grootendeels in het volbrengen der Zamenleevings deugden, en haare wegen worden door SALOMO beschreeven als wegen van lieflykheid, en hy noemt alle haare pa den paden des Vredes (*).

Vergun, my hier nog by te voegen, 't geen zeer dik wyls te pasfe kan komen, dat, indien gy eenig ongunstig vooroordeel of begrip tegen uwen Leeraar hebt opgevat, het uw pligt is de eerfte gelegenheid waar te neemen, om, in een vry en openhartig onderhoud over dit onder. werp, dat vooroordeel of begrip weg te neemen, en niet toe te laaten, dat het zich vestige en opgroeije, en daar door zo diep inwortele, dat het onuitrooybaar worde. Misfchien kan het geval eene uitlegging krygen, die ge. heel voldoet; of althans de oorzaak van kwaalykneeming zeer verzagt. Doch, wat hier van ook zyn moge, het is een lydig onregt, het Character eens Leeraars aangedaan, hem niet in de gelegenheid te ftellen om zich zelven van blaam te zuiveren; of vooroordeelen tegen hem te behouden en aan te kweeken, zonder verzekerd te weezen van der zelver wel- of kwaalyk gegrondheid. Volgde men dien zelfden regel ten opzigte van de menfchen in 't alge meen, die men ten nadeele van eens Leeraars Character zo ligt aanneemt, dan zou, de erg- en kwaad- denkenheid der wereld in aanmerking genomen zynde, als mede hoe gereedlyk men mistast en overhelt om ten kwaade te duiden, algemeene tweedragt, en onderling leed berokkenen, onvermydelyk weezen.

De laatste raadgeeving, welke ik ten deezen opzigte voor te draagen heb, (die misfchien meer van een enkel voorzigtigen dan ftrikt gefprooken van een Godsdienstigen aart is,) beftaat hier in, dat de Leden eener Christen-Ge meente hunnen Leeraar, zo min mogelyk, betrekken in hunne byzondere gefchillen en oneenigheden, of hem tot Scheidsman en Regter inroepen; ten einde hy zyne ag ting niet verlieze by de eene of andere der twistende Partyen; en daar door zyne nuttigheid over het geheel verlooren gaa. Dat zy liever, in dit geval, de zaak brengen voor andere Vrienden, die misfchien gelyke be kwaamheden hebben, om in netelige en duistere gevallen van dien aart te beflisfen, en minder gevaar loopen van

aan

(*) SPREUK. III: 17.

aanfoot te geeven. Doch, indien gevallen van deezen aart onder de kennisneeming van den Leeraar moeten komen, vordert de algemeene regtvaardigheid, dat het hem vergund zy met volmaakte vryheid te oordeelen, zo als de billykheid der zaake hem toefchynt te vorderen; en dat zich niemand belge over 't geen hy oordeelt een regtmaatige uitwyzing des gevals te weezen.

Ik heb geoordeeld van deeze byzonderheid bepaald te moeten gewaagen; dewyl ik weet, dat zulks fomtyds enverzoenlyke verdeeldheden heeft veroorzaakt; en 't is, in de daad, zeer eigenaartig, een ryke fpringwelle van tweedragt. Maar, indien een Leeraar mishandeld of vervolgd wordt, uit deezen of anderen hoofde, is het de pligt der Gemeente hem te verdeedigen, zyne eer en braafheid te handhaaven. Het is alleronedelmoedigst, allerlaagst, hem in zulk een geval te verlaaten (wanneer hy lyden moet om het onlosmaaklyk aankleeven van de zaak der waarheid en der eerlykheid), welk ook het character en de magt zyns verdrukkers moge weezen. Zulk een laage verraadelyke toegeeflykheid in de zodanigen, die de Leeraar regt hadt om te verwagten dat zyne Vrienden zouden weezen en handhaavers zyner onfchuld, kan hem niet alleen buiten ftaat ftellen, om, ten tyde van zulk een ongelukkigen en onverdienden zamenloop van hem benadeelende oorzaaken, van dienst te zyn; maar ook zyne nuttigheid, voor het toekomende, grootendeels weg

neemen.

BEDENKINGEN OVER DE MOGELYKHEID VAN DE GEHEELE UITROEIJING DER KINDERZIEKTE. Getrokken uit eene Verhandeling over die

GRUNER, Hoog

leeraar te Jena.

Gefchiedkunde en de Analogie pleiten voor de mo

De gelykheid eener geheele vernietiging der Kinderpokjes. Iedere aanfteekende ziekteftoffe kan, onder zekere voorwaarden, afgekeerd worden, zo men maar de middelen, die tot zodanig een oogmerk dienen moeten, wil aanwenden. De meer of min gemaklyke demping van zodanig een kwaad bepaalt, ten deezen opzichte, niets. Volksziekten, wier oorzaak kennelyk gelegen is in eene Hh 4

be.

befmettende ziekteftoffe, kunnen verminderd en eindelyk geheel verdelgd worden, wanneer men het aanvoeren van zodanig een vergift, op de best gefchiktfte wyze, verhindert,

De Melaatschheid is eene aloude Oostersche Ziekte; geduurende de Middeleeuwen woedde dezelve met geen mindere hevigheid in het Westen, voornaamelyk na het wederkeeren der Kruisvaarders. Met dat alles hebben de Leproozenhuizen, en de andere ten dien einde genomene maatregelen, om de aangeftokenen geheelenal van de Gezonden af te fcheiden, zo veel uitgewerkt, dat thans byna geene waare Melaatfchen meer gevonden worden, en die welke er voor gaan, doorgaans aan andere min kwaadaartige huidziekten zukkelen. Toen zich, in onze dagen, deeze ziekte, denkelyk op nieuw uit het Oosten aangebragt, te Martigues vernieuwde, beperkte men de alleenleevende aangeftokenen in hunne wooningen; men verbood hen het huwelyk, om dat deeze kwaal zich door de voortteeling vermenigvuldigt; de overigen, die verdagt waren van befmet te zyn, wierden in het Leproozenhuis geplaatst, en dus wierd eerlang het verder voortloopen deezer fchriklyke kwaale verhinderd.

De Pest is de tweede hoofdkwaal, die, van de oudste tyden af, door mededeeling van zyn vergift, de grootfte verwoestingen onder het menschdom heeft aangerigt. Deeze ziekte tast alle menfchen, zonder onderfcheid, aan; zy is zeer befmetlyk en moorddaadig; haare fmet ftoffe deelt zich gemaklyk aan allerleye ftoffen, kleederen en eetwaaren, mede; zy kan daar mede vervoerd worden, en zy behoudt haare befmettende hoedanigheden geduurende een zeer langen tyd. Met dat alles is deeze ziekte in onze Gewesten uitgeroeid, door de menigvuldige verstandige instellingen, waar door het medevoeren der befmetting uit het Oosten zo bezwaarlyk wordt gemaakt. En waarom zou men, door gelyk zoortige middelen, de uitbreiding van het Pokvergift niet kunnen ver hinderen?

De Geneesheeren, die, vooral uit liefde voor de Inenting, gelyk MARET, de uitroeijing onmogelyk achten, brengen hier tegen in, dat de Kinderpokken geneeslyk zyn; dat zy niet steeds alomme heerfchen; dat er, ten ergften gerekend, flegts een vierde gedeelte der aangestokenen omkomt, enz. Zulke redeneeringen betekenen weinig: doch 'er zyn nog meerdere zwaarigheden, in den aart van

het

"

99

het Pokvergift zelven gelegen. Het Pokvergift (zegt ,, MARET) hecht zich vast aan alle lichaamen die het ,, kan bereiken, aan het vuil linnen, alle linnen, wollen en zyden kleederen, enz.; insgelyks aan leder, papier ,, vruchten en andere voedzelen. Het zelfde vergift ver,, mengt zich met het water, den wyn en alle andere ,, dranken. Het onthoudt zich maanden lang in de lucht, zonder dat het verandering ondergaat; terwyl het befmettend vermogen, zo het niet te veel aan de lucht is blootgesteld, ten minften een jaar lang kan duuren, en ,, jaaren lang, wanneer het naauwkeurig wordt opgefloo,,ten. Dit vergift is verder van een vasten aart; wan,,neer hetzelve is opgedroogd, is het, noch door het ,, gezicht, noch door den fynften reuk, kenbaar. De aaniteekende kracht is zo ontzettend, dat een onzichtbaar ,, deeltje eener zodanige ftoffe, tot het op nieuw voort,, brengen deezer kwaale, voldoende is, en dat men op deeze wyze het vergift van het eene einde der Wereld ,, tot het andere kan overbrengen."

Is deeze schildery in allen deele waarachtig, zo is de vraag: welke ziekte verdient het ernftigst opzicht der Politie, en derzelver krachtdaadigfte poogingen om eene volkomene uitroeijing te bewerken; de Pest of de Kin derziekte? Zy, die dit, ten opzichte der laatstgemelde kwaal, onmogelyk achten, komen nu verder voor den dag met de geweldige zwaarigheden in de uitvoering; als daar zyn de ongefchiktheid des menschdoms, om zich te onderwerpen aan de burgerlyke inftellingen, die tot zodanig een oogmerk vereischt worden; gebrek aan doorzicht en overtuiging; misflagen in de uitvoering der genomene maatregelen; teleurstelling door het niet volkomen bereiken van 't begeerde oogmerk; flapheid in het uitvoeren van het gebodene; nalaatigheid of onwilligheid der nabuuren, om gelykzoortige voorzorgen te neemen, enz. Op dezelfde wyze redeneerde men ook, toen de eerste proeven genomen wierden om het voortloopen der Pestziekte te bepaalen, en nogthans heeft men het, door ftandvastig aanhouden, zo verre gebragt, dat. aan deeze befmetlyke kwaale paal en perk gefteld is. Edoch zal in deezen iets heilzaams verricht worden, dan moeten de Vorften, en de Uitvoerende Magten der Gemeenebesten, zich vereenigen, om alle maatregelen, die tot uitroeijing eener zo geweldige kwaal kunnen ftrek

Hh 5

ken,