têg.

Fair [soothing, &c.] language.

Lánd-loper, 8. [used by sea-men as a term of reproach to one that passes his life on shore] Tir-wibiad, tir-grwydrad, tir-grwydryn. Landlord, s. [an owner of lands and houses, Who has tenants under him; the master of an inn] Meistr (arglwydd) tir, perchen tîr ag iddo (a chanddo) ddeiliaid tano: lletty-wr, tafarn-wr.

Lánd-mark, 8. Ffîn, terfyn tîr, nôd (maen) | terfyn.

¶ Land-mark, 8. [an object on the land that may be seen on the sea] Hywelfa, ¶ nôd (cyfarwydd-nod) y morwr.

Lánd-mate, s. [one's mate or partner in reaping] Cyd-fedelwr, cyd-fed,ˇ mêd-gydymmaith, un a fed ar yr un grwn ag arall. Lándress. See Laundress.

Landscape, s. [the view or prospect of a country] Golwg ar wlad neu ar ryw ran neilltuol o wlad; golwg ar diroedd.

Landscape, s. [in Painting, a piece representing some rural subject, such as hills, dales, groves, trees, rivers, gentlemen's seats, &c.] Llun darlun) rhyw ran o wlâd, sef, brynniau, dyffrynnoedd, gelltydd, coedydd, afonydd, tai bonheddigion, &c. tîr-ddarlun. Land's-end, s. in Cornwall] Penrhyn-penwaed.

Lánd-tax, s. Tâl (trêth) tîr, ¶ tâl y brenhin, y tål mawr, y drêth fawr.

Lánd-to, s. [a sea term, at such a distance from land that it can be but just seen] O (tu) | fewn i hŷd golwg i dir, sef, pan na ddichyn y morwýr ond braidd gweled y tîr gan ei belled.

Lánd-turn, s. [a sea-term, a nocturnal_gale arising from the land] Awel a gyfyd o'r tîr ym mrig y nôs (yn y cyfnos) ac a barhá hyd | y bore.

Lánd-ward, s. [towards the land] Tu a'r tìr. Lane, s. [in a city or town, a narrow street] Hewlan, heolan, heol gyfyng, coeg hëol, ystrŷd (pl. ystrydoedd,) Luc xiv. 21. Lane, s. [in the country, hedged in on both sides] Lon, hewl (hëol) lôn, meidir, wttra, hewlan, hëolan.

A by-lane. See under By.

That giveth fair language, Têg ei eiriau (ei dafod,) mwyn ei ymadrodd, afieithus, a ddy. wed yn dêg, mwyn-air, â thafod têg iddo. Bad [ill, or rude] language, Drwg-eiriau, drwgdafod, tafod drwg, dryg-iaith; dryg-fri. To give one ill language, Rhoi drwg-eiriau (drwg-dafod, &c.) i un, difrïo, difenwi. Having [that hath] but one language, Un-iaith. Of the same language, Cyd-iaith, cyfiaith, ¶ He and I are of the same language, or He is of the same language with me, Un-iaith yw â mi, neu Uniaith ydyw efe a myfi.

¶ Plain language, Croyw-iaith.

A strange language, Anghyfiaith, Salm cxiv. 1.

Lánguaged, a. [having several languages] Ieithog. Many languaged nations, Cenhedloedd aml-iaith. Divers languaged nations, Cenhedloedd amry-iaith.

Langued, a. [in Heraldry, with the tongue put forth] A'i dafod allan, yn ystyn ei dafod, tafodog.

Lánguet, s. [a tongue-like figure] Tafodyn, llain bir gul. ¶ A languet of amber, Darn o wefr ar lûn glain paderau hîr.

Lánguid, a. Llesg, methedig, nychlyd, egwan, diffygiol.

To lánguish, r. a. [waste away, &c.] Nychu, methu, dihoeni, llesghau, curio.

To languish [look languishingly, or with melting affection] at, Edrych dan gurio o gariad ar Gwen, edrych yn fysig (bwrw blys-olwg) ar un, edrych yn drythyll-fwyn (yn serchogfwyn) ar un, edrych fel un y fai ar farw (ar doddi ymaith) o gariad ar un.

To languish of a disease, Nychu o (gan) glefyd,

2 Esdr. viii. 31.

To languish [out] one's days in sorrow, Byw yn ofidus trwy gydol ei einioes, treulio ystod ei fywyd mewn gofid a galar.

To languish together, Cyd-lesgâu, Galar. ii. 8. Lánguishing, part. Yn llesgâu, yn dihoeni, yn

curio, yn nychu, llesg, gwan, cul-wan, egwan.

A lánguishing, or lánguishment, s. Llesghâd, dihoeniad, curiad, nychiad, nych, &c. ¶ The bed of languishing, Clâf wely, Salm xli. 3. Lánguishingly, ad. Dan lesghâu, dan ddihoeni, dan gurio, dan nychu, &c.-fel un y fai'n dihoeni neu'n nychu: yn farwaidd, yn ddi-yspryd, yn anhylon.

gwelchyn.

Langate. See Lanquet.

Language, s. [speech] Iaith, tafod-iaith; ymadrodd, Salm xix. 3. N. B. Language, before the name of a Country, or attended by a Gentilitious adjective, is usually rendered in Welsh by subjoining the termination -g to the name of that Country or its Inhabitants; as, The language of Ashdod, Asdodiäeg, Neh. xiii. 24. The Syrian language, Syriaeg, 2 Bren. xviii. 26. The Welsh language Cymraeg, y Gymraeg. The Irish language, Gwyddeleg, yr Wyddeleg. The language dialect] of South Wales, Deheubartheg, &c.

↑ Language, s. [stile, &c ] See Diction.

edd, dihoenedd, di-arialedd, gwendid, aneidiogrwydd, di-ysprydedd, marweidd-dra, llyrfder, anhoen; ných, nychdod; llesmair; edwinedd.

Lank, a. [slender; lean, meagre, &c.] Main,

eiddil; cul, cul-wan, cul-wag, achul, tenau, truan, llymrig, ¶ coludd-wag, gwag ei goludd. Lank, a. [applied to hair hanging strait without a curl] Llathr, llathraid, llathraidd, llaes, hir-llaes, pabwyraidd, pabwyrog. Lánkness, s. Llibynrwydd, meinder, eiddilwch ; culni, teneuder, йlymrigrwydd, gwacter (gwagder) coluddion; llathreiddrwydd (gwallt,) llaesder. Lanigerous, a. [wool bearing] A ddygo (ddygco) wlan, a tyfo gwlân arno.

Lánner, s. [a species of hawk] Math ar walch | neu hebog.

Lantern, or lanthorn, s. Llusern, llugorn, tânlestr, lantern, Io. xviii. 3. A dark-lan tern, Llusern-gêl.

Lántwit, or Lantwit major, [a town in Glamorganshire so called] Llan-Illtud fawr, vulgo Llan-Illtud (i. e. Iltute's Minster.)—N. B. | This town has its name from St. Iltute (Iltutus,) who, in the beginning of the 6th Century, founded here a Church and Monastery, whither the fame of the Founder drew to him a great number of youths, originally distinguished by birth and fortune, as they were afterwards, all over the Christian world for the extent of their learning and holiness of their lives among these were Gildas, David, Pauline (Paulinus,) and Sampson who, after Isam, the immediate successor of the Founder, had the di ection and superintendence of St. Iltusus's School or College, and presidency of his monastery, whence he was chosen Arch bishop of Dole in Bretagne (in France,) where he resided many yea's; but the indelible affection he bore to his native country, and to the Monastery of St. Iltutus, made him return thither in his old age; and having soon after closed his pious life, he was buried in the adjacent church. yard, where a stone inscribed with his name directs the religions Antiquary to the venerable spot where he lies.-¶ One would wonder how Llan-Illtud (Fanum Sti Iltuti) came to be metamorphosed into Lantwit. Lanúgo, s. [in Botany, a soft hairy or woolly' covering found on peaches, &c.] Gwlaniach (pân) a fydd ar rai aeron, megis yr eirinen wlanog (the peach.)

Lanuginous, a. Llawn gwlaniach (blewiach,) gwlânog, pânog.

Lap, or the lap, s. [the knees, &c. of one sitting] Arffed, Diar. xvi. 33.- affleu. Το hold a child on [upon] one's lap, Dal plentyn ar ei arffed (ei liniau, fem. ei harffed, ei gliniau.)

Lap, s. [the loose part of a garment, which may

he doubled up so as to hold any thing therein] Godre gwisg, Neh. v. 13.-¶ arffedog. The lap of the ear, Cwr isa'r (tippyn y) glust. To lap, or lap, [fold or wrap] up, in a covering; also to lap something round or about a commodity. See to Envelop, and to Cover over. To lap, or double, over, v. n. Cyrraedd (ymestyn, ymdannu, myned) o'r naill beth dros y Hall; cyrraedd (myned) o'r naill dros ymyl y

vii. 6.

Láp-dog, s. Colwyn (pl. colwynod,) ci arffed, arffed-gi.

Láp-eared, a. Clust-lippa.

Lápful, a. Arffedaid; ¶ arffedogaid. ¶ His lapful, Llonaid ei wisg, 2 Bren. iv. 39. Lápidary, s. [a cutter of, or dealer in, precious stones] Gemmydd, maenydd; naddwr (hefyd marsiandwr) meini gwerth-fawr. Lapidátion, s. [a stoning] Llabyddiad. Lapideous, a. [stony; of the nature of stone] Ca:reg-lyd; carregaidd,

Lápped or lapt in, Plygedig (a roddwyd ym mhlyg, a dröwyd, wedi ei droi) mewn gwisg, He was lapped in his mother's smock [Prov.] Efe a anwyd ar awr dda; neu, ¶ Cyw'r iår wen ydyw.

Lapper, s. [one that laps or licks up] Lleibiwr, leibydd, lleppiwr.

Láppet, s. [the part of a head-dress that hangs loose] Llaes-glust (pl. llaes-glustiau) pen-wisg gwraig.

The lappet of a gown, Godre (pwrffil, pwrffill) gŵn.

A lapping [licking] up, Lleppiad, lleibiad, llaib. Lappise, s. [the opening of a hound at his game] Wö, huo, cyfarthfa ci wrth hely.

Lapse, s. [a slipping or sliding; a slip or fall] Llithrad, ymlithrad, ymlithr; litlirad (pl. llithradau,) syrthiad, cwymp, tramgwydd.

The lapse of water, Llithr-rediad dwfr. The lapse of [forfeiture of the right of presentation to] a benefice, Gwall-gwymp bywioliaeth eglwysig, gwall-goll cyflwyniad, cyflwyn-goll, colled braint cytlwyniad i fywioliaeth eglwysig o wall cyflwyno un iddi o fewn yr amser terfynedig.

To lapse, v. a. [slide] Llithro, ymlithro; syrthio, cwympo, tramgwyddo.

¶ To lapse, [as a benefice, &c. fall by the negligence of one possessor to another] Gwall gwympo (gwall-ddisgyn) oddiwrth y naill berchennog i'r llall.

Lápsed, a. part. A lithrodd, wedi llithro, gwallgwympedig, a wall-gwympodd, wedi gwallgwympo.

Lápwing, s. [a bird so called] Corniccyll, cornchwigl, cornor y gweunydd.

Lárboard, s. [the left-hand side of a ship, when one stands with his face towards the head] Tu asswy llong.

Lárceny, s. [the felonions taking away a person's goods, in his absence] Lladrad diarwy. bod, lladrad pethau yn absen y neb a'u pian. Great [grand] Larceny, Lladrad a fyddo tros swllt; lladrad angeuol. Petty larceny, Lladrad a fyddo tan swllt, chwiw-ladrad. Lárch-tree, s. Larsbren, larswŷdden, pren lars. Lard, s. Mehin (bloneg) tawdd, vulgo lard. To lard, v. a. Iro à bloneg: biathu (mannu) â mehin;¶ cymmysgu (a.)

Lárder, s. [the room where meat is kept, or salted] Cell y cig, cig'ell, cigdy; bwytty. Larderer, s. [that has the charge of the larder] Cigellydd, ceidwad (goruchwiliwr) y cigdy. Larding-money, s. [paid for the feeding of hogs in one's woods] Mesobr.

Lárding-stick, or larding-pin, s. Broes mehin, mehin-bren.

Lardon, s. [a bit of bacon] Tameidyn o faccwn.
Lare, or lathe, s. [a turner's wheel] Turn.
Large, a. Helaeth, ehelaeth, eang, ehang,
eheng, ang; llydan; mawr; rhŵth; rhongca,
&c. He hath large commendations given
him, Efe a ganmolir yn fawr (yn helaeth.)
Ye see how large a letter I hare written unto
you with mine own hand, Gwelwch cyhyd y
llythyr a 'sgrifennais attoch â'm llaw fy hun,
Gal. vi. 11. Large [much] money, Arian
lawer (swm o arian, in the margin,) Mat.
xxviii. 12.

A large [long] letter, Llythyr hir (maith.)
As large, Cymmaint; cyfled; cyhyd.

At large, Yn helaeth, yn helaeth-lawn, &c. ar aml-eirian. To stand upon every point, and go over things at large, and to be curious in particulars, belongeth to the first author of the story, Perthynasol yw i 'sgrifennwr cyntaf yr ystori fyned ynddi yn ddwfn i sôn am bob peth, gan fod yn ddiesgeulus ym mhob rhan, 2 Mac. ii. 30.

At large. [at liberty] Mewn rhydd-deb (rhydd-did, rhyddid, ehangder,) yn rhydd; rhydd, rhyddedawg, &c. To walk at large, Rhodio mewn ehangder, Salm cxix. 45. rhodio yn rhydd.

To set at large. See to Enlarge [free from confinement, &c.]

To make large. See to Amplify, to Enlarge [make or render larger] and to Dilate [widen, make wide or broad.-]

To make large promises, ¶ Addaw yn helaeth (yn hael-fflwch.)

tresgar,) gwastraffu, difrodi, wttresa, bod yn dreul-fawr.

To lash out into sensuality. Ymroddi (ymollwng) i chwantau cnawdol neu anlladrwydd. To be under the lash of a person, Bod dan ffrewyll (dan law neu lywodraeth) un. Láshed, a. Lachiedig, curedig (a gurwyd, wedi ei guro) â gwiail; flangelledig, ffrewylliedig. Lásher, s. Lachiwr, gwialennodiwr, flangellydd, flangellwr, ffrewylliwr.

Lashers, s. [a sea-term]¶ Rhwymynion, sef y rhaffau a fo'n rhwymo'r gynnau mawrion ar y trwyll neu'r cyffelyb.

A lashing, s. Lachiad, gwïalennodiad, flangelliad, ffrewylliad, curiad â gwiail.

Lask. See Diarrhoea, and Flux [in Medicine, the lask, &c.]

To have a [the] lask, Bod â'r bîb (â'r darym red, &c.) arno; bod yn glâf o'r bib. Having a [the] lask, A'r bîb neu'r darymred arno, piblyd; clâf o'r bîb.

breuant.

Lascivious, a. [wanton, lewd, lustful] Anllad, trythyll, drythy Il, nwyfus, anniwair, godinebus, â thesach (dyre) arno, dyrawr, cnawdwyllt; gwammal, gwagsaw.

Lasciviously, ad. Yn anllad, yn drythyll, &c. Lasciviousness, s. Anlladrwydd, trythyllwch, drythyllwch, nwyfiant, nwyfusrwydd, anniweirdeb, tesach, dyre.

Lash, s. [a stroke or stripe with a rod, whip, or any thing pliant and tough] Gwialennod, lach; fflangellod, ffrewyllod, ¶ fflangell, ffrewyll. The lash of the tongue [i. e. censure] Ffrewyll y tafod.

Lash, s. [the mark or print of a stripe] Ol gwïalen; ôl fflangell, &c.

Lash, s. [the thong of a whip] Carrai fflangell neu ffrewyll; flangell, ffrewyll.

To lash, v. a. [beat with a rod, whip, &c.] Curo â gwïalen (à gwïail,) gwialennodio; flangellu, ffrewyllio.

To lash, v. a. [a sea-term, to fasten with ropes to the sides of the ship or to the mast] Rhwymo peth å rhaffau wrth ystlysau'r llong neu wrth yr hwylbren.

To lash one with one's pen or tongue, Ffrewyllio un mewn ysgrifen neu â'r tafod; go

ganu.

To lash out wastefully or into expences, Trathreulio, rhydreulio, gwastraff-dreulio, camdrenlio, ofer-dreulio, gwneuthur ofer draul, trenlio yn afradlon (yn wastraffus, yn wt

To go lask, [a sea-term.] See to go Large, above.

A lasking-wind, s. Hwyl-wynt, gwynt hwylus; ystlys-wynt.

Lask-wort. See Flux-wort.
Lass. See Girl.

Lássitude. See Fatigue.

Last, or latest, a. Diweddaf, diwethaf; olaf; eithaf, pellaf. The last, Y diweddaf, yr olaf. The last of all, Y diweddaf (yr olaf) oll.

At [the] last, O'r (yn y) diwedd; yn ddiweddaf. The last state of that man is [shall be] worse than the first, Diwedd y dyn hwnnw fydd gwaeth na'i ddechreuad, Luc xi. 26. The day last past [yesterday] Doe. Last night, Neithiwr.

Last, ad. Yn olaf, Dan. viii. 3. yn ddiweddaf.

I awaked up last of all, Minnau a ddeffröais yn ddiweddaf, Ecclus. xxxiii. 16. There he was seen last, Yno y gwelwyd ef ddiweddaf.

¶ Last end, Diwedd, Num. xxiii. 10. To breathe one's last. See under B. Last, s. [a shoemaker's] Troed-bren (troetbren) crŷdd, eilun-droed. Let not the shoemaker go beyond his last [Prov.] Digon i un ei gelfyddyd ei hun; neu, Pob un yn ei gelfyddyd ei hun.

Last, a. [the end, or termination] Diwedd, diben; eithaf.

Last, s. [a weight, also a measure, so called}

Pen-pwys, eithaf-bwys: pen-meidr, ¶ mwys. A last [20 cades] of herrings, Ugain mwys (deng-mil) o ysgadan.

A last of hides, Deuddeg dwsin (cant a phedwar a deugain) o grwyn.

A last of pitch, Pedair baril (barilaid) ar ddêg o bŷg.

A last of wool, Deuddeg sâch (sachaid) o wlân.
A last of corn, Ugain crynog o ýd.
A last or load, Llwyth.

A last [1700 lb.] of flax or feathers, Mîl a saith gant o bwysi o lîn neu blu.

A last of codfish, &c. Deuddeg baril (barilaid.) Last, or lastage. See Lastage.

To last, v. n. Parhau, &c. See to Continue, to
Dure, &c.

To last a long time, Hir-barhân.
Lastage, or ballast. See Ballast.

Lastage, s. [custom paid for goods sold by

the last, for freightage, &c.] Toll a delir ar lwyth llong.

Lasting, a. Parhäus.

Not lasting. See Dureless.
Lasting for ever.

See Everlasting.

The lasting hills, Brynnau (brynniau tragywyddoldeb, Deut. xxxiii. 15.

A lasting. See Duration.

Lastingness. See Durableness, and Endurance.
Lastly, ad. Yn ddiweddaf, yn olaf.
Latch, s. [of a door] Clicced.

Latchet of a shoe, [the string] Carral pwynt, llin yn) esgid, Esay v. 27.

Latchets, or latches of a sail, [loop-lines] Llygaid-dennynnau (rhwyll-dennynnau) hwyl. Late a. [behind in time, not early] Diweddar, hwyr, anghynnar. ¶ It is too late to spare when the bottom is bare, [Prov.] Wrth dechreu'r (yn nechreu'r) dorth y mae cynnilo (tolio.)

Late, a. [modern, or recent] Newydd, diweddar; newydd ddyfod; newydd wneuthur. Late, a. [deceased, &c.] Diweddar; a oedd yn fyw yn ddiweddar; y sy yn awr wedi marw. His late Majesty George the Third, Ei ddiweddar Fawrhydi Sior y Trydydd. Late in the evening. See in the dusk [close] of the Evening, under E.

Late, ad. Yn hwyr. To sit up late, Myned yn hwyr i gysgu, Šalm cxxvii. 2. Better lute than never, [Prov.] Gwell gŵr a ddaeth ym mhen y flwyddyn nâ'r gŵr ni ddaeth byth. It is late, Mae hi yn hwyr, hi a aeth yn hwyr. It groweth [grows] late, Mae hi yn hwyrhan neu yn myned yn hwyr. It is grown late, Hi a aeth (mae hi wedi myned) yn hwyr neu vn ddiweddar. ¶ It is growing late, Mae hi'n tynnu tu a'r diweddydd.

Of late, Yn ddiweddar, yn hwyr, yn hwyr (yn newydd) o amser, ¶ doe, Mic. ii. 8. yn awr, Io. xi. 8.

Látely, ad. Yn hwyr, Act. xviii. 2. yn ddiweddar.

Láteness, 8. Diweddarwch, hwyredd, anghynnaredd, anghynnarwch.

Látent, a. Dirgel, cuddiedig, anamlwg, aneglur. Liter, a. Hwyrach, diweddarach.

Láteral, a. [of, or belonging to, the side] Ystlysol, o'r (yn yr) ystlys; a berthyn i'r ystlys; cyfar-ystlys, wrth yr ystlys. Laterally, ad. Yn ystlysol, &c. Láte-ward, [something late.] See Latish. Lath, s. Dellten, aseth, eisen, astyllennig, lat

tasen.

To lath, or lathe, v. a. [fit up with laths, or nail laths on] Hoelio lattas neu esyth, llattasu. Lath, s. [a particular division of some counties so called] Rhan o sîr neu ardal yn cynnwys tri neu bedwar cwmmwd.

¶ A lath of a fellow, Ysgyren (climmach) o ddŷn; dyn tal ysgeiddig, hirian.

Lathe, s. [a turner's engine] Turn. Lather, s. [the foam or froth arising from water mixed with soap] Trwyth (trwy thion, ewyndrwyth, ewyn) sebon, ¶ wabling (yn Caermarthenshire.)

:

To lather, v. a. [raise a foam or froth from soap and water do over or cover with lather] Peri ewynnu gan sebon, gwneuthur trwyth sebon (sebon-drwyth,) cyfodi ewyn: trwytho, ¶wablingo (in Caermarthenshire.)

Látin, s. [the language so called] Lladin. Látin, a. Lladin. A Latin grammar, Grammadeg Lladin. The Latin tongue, Y dafod iaith Ladin, y Lladin,y Ladin-iaith, yr iaith Ladin. Látined, part. [turned into, or rendered in, Latin] A gyfieithwyd (a drowyd wedi ei gyfieithu neu droi) i'r Lladin.

Látinism, s. [a mode of expression peculiar to the Latin language] Dull ymadrodd priodol i'r Lladin, prïod-ddull y Lladin, Lladin-ddull ymadrodd Lladin-wedd (Lladin-ddull, Lladinaidd.)

Látinist, s. [one skilled in Latin] Lladinwr, Lladinydd, un hyfedr ar y Lladin, un hyddysg yn y Lladin.

Látinly, Látin-like, or Látinish, a. Lladinaidd, Lladingaidd.

Látinity, s. [the purity of the Latin stile] Lladiniaith, croywder (purder) y iaith Ladin, ¶ Ladin croyw.

To látinize, v. a. [follow the Latin fashion, or copy after the Latin] language: turn into, or render in, Latin] Lladineiddio, dynwared y Lladin: troi (cyfieithu) i'r Lladin, lladinio. Látish, or somewhat late, Hwyraidd, lled-hwyr, lled-ddiweddar, taran (tr'an) hwyr neu ddiweddar.

Latitude, or breadth. See Breadth; and Ex

tent.

The latitude of a place, [the distance of a place from the Equator, either north or south] Pellder lle oddiwrth Linyn y cyhydedd, pa un bynnag ai tu a'r dehau ai tu a'r gogledd ; gradd-bellder lle rhwng y cylch cybydedd a seren y gogledd, neu ynte a'r deheu-bwngc, os o'r tu dehau i'r cylch y bydd y lle. London stands in 51 degrees and a half of northlatitude, Pellder Llundain oddiwrth y cylch cyhydedd yw un gradd ar ddeg a deugain a hanner tu a'r gogledd.

To be out of one's latitude, [be in a place one is not acquainted with; handle a subject beyond one's abilities or comprehension] Bod allan (y maes) o'i gydnabyddiaeth, bod mewn lle dieithr iddo: bod ynghylch gorchwyl na's gwyr (medr) un oddi wrtho bod yn trîn testun (yn ymdrin â thestun) a fyddo tu hwnt i wybodaeth un, neu tu hwnt i gyrrhaeddiad gwybodaeth un.

¶ Latitude, [applied to modes of thinking, acceptations of words, constructions of expressions, &c. freedom, liberty, unlimitedness, &c.] Rhydd-did, rhydd-der, anghaethder, angbaethiwed, &c.-helaethrwydd. Latitudinárian, s. [licentious] Pen-rhydd, a gymmero rydd-did i wneuthur (i ddywedyd, i dybied, i farnu, i ddàl y farn) a fynno. Látrant, a. [barking] Yn cyfarth, a gyfartho; cyfarthog.

Latrocination, s. [a robbing, plundering, &c.] Yspeiliad, anrheithiad, yspail, anrhaith, lladrad.

Latter, a. [opposed to former] Diweddaf, 1 Tim. iv. 1. diwethaf (o_ddeu-beth.) diweddaf, Deut. xxiv. 3. ac Ezec. xxxviii. 8. olaf (o dden-beth,) Dan. xi. 29. ¶ ail, Ecs. iv. 8. diweddar, Jer. v. 24. olach; diweddarach, hwyrach. The latter part, Y rhan olaf (ddiweddaf,) ¶ y bon. In thy latter end, Yn dy ddiwedd, Diar. xix. 20. At the latter day, Yn y diwedd, Job xix. 25. In the latter

time of their kingdom, Tu a diwedd eu brenhiniaeth hwynt, Dan. viii. 23. Latter end, s. ¶ Diwedd.

Látter-math, s. [also later-math] latter growth, or latter crop, Adladd, Amos vii. 1. adwair; attwf.

Lattice, s. [grate-work before a window, &c.] Dellt, Barn. v. 28. ac 2 Bren. i. 2. dellt, (dellten, dellt-waith, rhwyll-waith) ffenestr, gwaith (pared, rhwyllau) dellt.

To lattice, v. a. [up] Rhoi dellt (dellten, delltrwyd) ar ffenestr, &c.-cau à dellt-waith; eisio, cledru.

Lattice-work, s. Dellt-waith, rhwyll-waith; rhwyd waith.

Lattice-wise, a. Ar wêdd dellt ffenestr, &c. Made lattice-wise, or wrought like lattice, Rhwyllog, rhwydtyllog, a wnaed ar wêdd delit-waith.

Latticed, a. part. Cauedig (a gauwyd, wedi ei gau) â dellt neu à dellt-waith. Lattices, Dellt. See Lattice.

Láttin, or latten, s [a sort of metal so called]

Lattwm, lattwn, lattyn; alcam, alcan; coppr. Lavátion, s. [the act of washing] Golchiad ymolchiad.

Lávatory, s. [a washing place] Golchfa; ymolchfa.

Land, s. [praise] Mawl, molawd, clôd, moliant, clodforedd, canmoliaeth.

To land, v. a. Moli, moliannu, canmol, clodfori. Laudable. See Commendable.

Laudableness, s. Hyfoledd, hyglodedd, gwiwfoledd, clodforusrwydd, molediwrwydd. Laudably, ad. Yn hyglod, yn hyfawl, yn ganmoladwy.

Laudanum, s. [an extract of opium] Meddyginiaeth a bair gysgu, cyfaredd yn erbyn anbun.

To lave, r. a. [wash in any liquid] Golchi. To lave, or water, a country, [as a river] Dyfrbâu.

To lave, or lade. See to Lade [heave any liquid with a ladle, a lade-pail, &c.] Lavender, s. [in Botany] Lafant, y llwyn cottymmog. To lay up in lavender [lay up carefully as a precious thing] Rhoi ynghadw (i gadw) yn ofalus megis amguedd, rhoi (dodi) i gadw yn barchus.-¶ To lay up in lavender [pawn] Rhoi yngwystl (ar wystl,) dodi yngwystl neu ar wystl, gwystlo, prido. To lavéer, v. a. [change the direction often in a course] Plýg-hwylio; plŷg-deithio. Laver, 8. [a vessel to wash any thing in] Noe olchi, noe, Ecs xxx. 18.-noe ymolchi : ¶ golchiad (Bedydd neillduol.) See Lavatory. A small laver. See Bason. Láver-bread.

See under Bread.

To laugh, v. n. Chwerthin, cychwardd. To laugh aloud, Crechwennu, crechwenu, crochchwerthin, chwerthin yn grôch, uchel-chwer- | thin, crechwen-floeddio.

To laugh at, or laugh to scorn, Chwerthin am ben (wrth, Job xli. 29.) ¶ chwerthin yn, Diar. i. 26.

To laugh a little, Glas-chwerthin, go-chwerthin, lled-chwerthin.

To laugh heartily, Chwerthin yn iachus (o wir ewyllys calon, a'i holl galon, &c.)

To laugh in one's sleeve, Chwerthin ynddo ei hun (rhyngtho ac ef ei hun, ynghîl ei foch,

VOL. II.

dan ei ddannedd, ynghîl ei ddwrn, yn ei fynwes, yn ei lawes;) ymlonni'n ddirgel. To laugh one out of countenance, Peri i un gywilyddio (wrido, wladeiddio) trwy chwerthin am ei ben; chwerthin am ben un nes cywilyddio o hono.

To laugh from the teeth outwards, Chwerthin yn y golwg ac nid yn y galon, cymmeryd arno chwerthin, chwerthin o'r dannedd (o'i ddannedd) allan.

To laugh together, Chwerthin ynghyd, cydchwerthin.

A [loud] laugh, Chwerthin; crechwen o chwerthin, crechwen-floedd, crechwen. Laughable, a. [causing laughter, droll, &c.] A bair chwerthin, cymmwys i chwerthin am ei ben; digrif.

Lánghed at, or laughed to scorn. See Derided. Laugher, s. Chwerthinwr, chwerthinydd, chwarddwr.

A laugher at. See Derider.

A great laugher, s. Crechwennwr, crechwen-
nydd, crechwenwr, crechwenydd, dyn chwer-
thinog (chwerthingar, chwerthinllyd.)
Laughing, part. Yn (gan, dan) chwerthin.
A laughing, s. Chwerthiniad, chwerthin, Job
viii. 21. To fall a laughing, Dechreu
chwerthin, myned ynghŷd à (¶ taro i)
chwerthin.

A laughing at, and A laughing to scorn.
Deriding, &c.

See a

Loud [a great] laughing, Crechweniad, crechwen-floedd, crechwen, crôch-chwerthin, uchel-chwerthin.

Given to laughing, or apt to laugh, Chwerthingar, chwerthinog, chwerthinllyd. Never-laughing, Di chwerthin, di-wen, anhywen, difrif (prysur) bob amser. Laughingly, ad. Dan chwerthin, ar ei chwer

thin.

Laughing stock, s. [an object of contempt or ridicule] Gwatwor-gerdd, dyn (peth) i chwerthin am ei ben, gwatwor-nod, nôd y gwatwor; gwawd, Ecclus. xlii. 11. gwatwor. A laughing from the teeth outward, Chwerthin ffugiol, ffùg-chwerthin.

To forbear laughing, Peidio â (ymattal rhag) chwerthin.

Laughter, 8. Chwerthin, chwerthiniad, Eccles. vii. 6. Excessive laughter, Chwerthiniad y dannedd, Ecclus. xix. 30. Loud laughter, Crechwen, crôch-chwerthin.

Lávish, a. [generous or liberal to excess, prodigal, profuse, &c.] Hael byrllawiog, trahael, rhy-hael, rhy-ged, hael-ffol, treulgar, treulfawr, rhydraul, rhydreulgar, afradlon, afradus, gwastraffus, difrodus, anllywodraethus, &c. anghymmedrol, afraid, gormodd. ¶ A lavish spendthrift, Mab yr afrad; wttreswr; gloddestwr; dyn rhy dreulgar (wttresgar.) To lavish, or lavish away, v. a. [squander away, waste extravagantly, &c.] Gwastraffu, Esay xlvi. 6. rhydreulio, trathreulio, cam-dreulio, ofer-dreulio, treulio yn wastraffus, afradioni, ¶ taflu ymaith. To lavish away all one's substance, Gyrru'r swch yn swmbwl. To be lavish [profuse] of, Bod yn wastraffus (yn afradlon, yn afradus, yn rhy hael) ar beth; gwastraffu, rhoi yn hael-ffol. Lávisher, s. Gwastraffwr, gwastraffydd, rhydreuliwr.

C