Page images
PDF
EPUB

Lávishly, ad. Yn hael-byrllawiog, yn dra-hael, yu rhy-hael, yn rhy-ged, yn hael-ffol. To spend lavishly, Gwastraffu, afradu, afradloni. Lávishment, or a lavishing, s. Gwastraffiad, rhydreuliad, gwastraff. See Lávishness, s. [an extravagant, or prodigal, wasting or giving away one's substance; prodigality, profuseness] Rhy-haeledd, haelioni byrllawiog, hael-ffoledd, ffôl-haeledd, ffôlhaelder, tra-haelder, gwastraffusrwydd, gwastraff, rhydraul,gormodd-draul,afradlonrwydd, afrad, difrawd ar ddâ neu feddiannau, afrad, afraid, anghynnildeb, rhy-dreulgarwch; wttres, tra-wttres.

To launch [lanch] a ship, Gwthio (bwrw) llong i'r môr neu i'r dwfn; ¶ disgyn llong. To launch, v. n. launch forth [out,] or launch [sail out] into the sea or deep, Hwylio allan (o'r porthladd,) ymado â'r (ymollwng o'r) porthladd, gosod allan, Act. xxi. 1. cychwyn, Luc viii. 22. gwthio i'r dwfn, Luc v. 4. myned allan o'r porthladd, Act. xxvii. 2, 4.-dïangori; ¶ codi hwyliau.

To launch into eternity, Hwylio i dragywyddoldeb (¶ i fyd yr ysprydoedd,) ymfwrw i (ar) for tragywyddoldeb, ymadaw â'r (myned`o'r neu allan o'r) byd.

To launch out [forth] into a long detail or recital of things, Manol-adrodd pethau, bod yn fanol am bob peth, rhoi hanes faith a helaeth am bethau, bod yn faith ac yn helaeth wrth adrodd pethau; ymhelaethu ar destun ; ¶ myned yn ddwfn mewn hanes new ystori i son am bob peth.

To launch forth in the praise of a person, Canmol (dadgan clod) un yn faith ac yn ddyfal, rhoddi aml glód neu ganmoliaeth i un, ymhelaethu ar glòd neu rinweddau un, traethu clod (gosod allan glôd) un yn helaeth.

To launch, v. a. [dart from the hand] Ergydio, taflu, bwrw, luchio; saethu ; piccio; chwyrnellu,

Laundress, s. [a woman employed in washing and ironing linen] Lliein-wraig ; golch-wraig, golchyddes, golchuries; cabol-wraig, cabolyddes.

Laundry, s. [a room, or house, where linen is washed or ironed] Lliein-dŷ, llieinfa; golchdŷ, golchfa, golch-le; cabol-dý, cabolfa. A laundry-maid, s. Morwyn y lliein-dŷ. Lavólt, u. [an old sort of capering dance] Math ar ddawns llamsachus gynt, llamddawns crychnaid, llam, &c.

:

Laureate, or laureat, s. [crowned with laurel] Coronedig (a goronwyd, wedi ei goroni) a lawrwydd, ¶ llawrwydd-goronog, llawrwyddog, lawryfog. A poet laureat, Bardd llawrwydd-goronog, bardd y brenhin, ¶ y bardd teulu.

Laurel, or the laurel tree, s. Llawryf, lawryf, llawrwydden (pl. llawrwydd,) diawdwydd; pren y gerwyn, dail y cwrwf; ¶ lawres.' Laureled. See Laureate. Lauríferous, a. [bearing or wearing laurel] A ddygo (yn dwyn neu yn arwain) lawrwydd. Law, s. Cyfraith; deddf, gosod, &c. ¶ Necessity hath no law [Prov.] Angen a dyrr ddeddf (a bair i hen-wrach duthio, neu a ddysg i hên redeg.)

Canon law, Civil law, and Common law. See under Canon, Civil, and Common.

¶ What is contrary to [a transgression of the] law, Anghyfraith, 1 o. iii. 4.

A law that contradicts or opposes another,
Gwrth-gyfraith.

The statute law, Y gyfraith osodawl (ystattunol.)
The law of marque, [of reprisals] Cyfraith
(trwydded) i gipio dâ y neb a wnaeth gam ag
un pa amser bynnag y caffo hwynt o fewn ei
derfynau ei hun, sef yw hynny, pan na's
gallo gael iawn ar ei wrthwynebwr trwy gyf-
raith y tir, hynny yw, pan bo ei wrthwyneb-
wr yn ddeiliaid i frenhin arall.
Law-merchant, law of merchant or of the staple,
[a kind of law or privilege peculiar to mer
chants] Priod-ddeddf (braint, prïod-fraint)
marsiandwyr.

To be at law with one, Bod yn cyfreithio neu yn ymgyfreithio (bod mewn cyfraith) ag un. To go to law with one, Ymgyfreithio (cyfreithio,

myned i gyfreithio neu ymgyfreithio, myned i neu i'r gyfraith) ag un, 1 Cor. vi. 1.—6,7. To take the law of [on or against] one, Rhoddi (gosod, bwrw, cymmeryd) cyfraith ar un, rhoi (rhoddi) cyfraith i un.

¶ Ever at [given to law, Cyfreithgar. The rigour of the law, Eithaf (eitha') cyfraith, ¶y gâs gyfraith.

Law of nations, Deddf (cyd-ddeddf, cyfddeddf) cenhedloedd; cyfraith y byd.

Without law, Di-ddeddf, di-gyfraith, heb ddeddf neu gyfraith.

To follow [practise] the law, Cyfreithwrio, trîn (dilyn) y gyfraith.

¶ Law, s. [rule, order, &c.] Rhëol, trefn, deddf.

Láw-book, s. Deddf-lyfr, llyfr cyfraith. Láw-breaker, s. Torrwr (troseddwr) cyfraith. Láw- [court-3 days. See under D. Lawful, a. [agreeable to law] Cyfreithlon, cyfreithlawn; deddfol, cyfreithiol, cyfreithus; addwyn; rhŷdd (i'w wneuthur.)

It is lawful, Mae'n rhydd neu'n gyfreithlon, gellir. It shall not be lawful, Ni ellir, Ezra vii. 24.

Not lawful, Anghyfreithlon, anneddfol, nid rhydd ei (i'w) wneuthur, ¶ gwaharddedig; anaddwyn.

To make [cause to be] lawful, Addwyno, cyfreithloni, gwneuthur (peri) yn addwyn neu yn gyfreithlon.

To make [prove] not lawful, Anaddwyno. Láwfully, ad. Yn gyfreithlon. Lawfulness, s. Cyfreithlonrwydd, cyfreithlonedd, cyfreithiolrwydd; addwynder, &c. Law giver, or law-maker, s. Gosodwr (gosodydd, rhoddwr, gwneuthurwr, &c.) cyfraith, Iugo iv. 12. deddfwr; ¶ cyfreithwr, Deut. xxxiii. 21.

Lawless, a. [without law, unrestrained by any law, &c.] Digyfraith, 1 Tim. i. 9. un yn byw heb gyfraith, di-ddeddf, &c.—afreolus, &c. Lawless enemies, Gelynion digyfraith, Cân y tri llange, 8.

A lawless person, [an out-law] Herwr. Lawlessly, ad. Yn ddigyfraith; yn afrëolus, yn benrhydd,-heb na chyfraith (rhëol) na threfn.

Lawlessness, s. Digyfreithedd: afrëolusrwydd ; !penrhydd-der.

Lawn, s. [a great plain in a park] Lawnt, lawnd, gwastad-faes; llannerch.

Lawn, s. [a sort of fine linen so called] Mâth
ar liain main, syndal, bliant; combr.
Cóbweb-lawn, s. [a species of lawn so called]
Math ar grych-liain main dros ben.
Láw-suit, s. Cyfraith, cwyn cyfraith, cwyn.
Lawyer, s. Cyfreithiwr, gwr o gyfraith.
Lax, a. [unconfined, without restraint] Rhydd,
anghaeth, anghardd, digaeth, digardd.
Lax, [not compact, &c.] See Incompact: and

Inaccurate.

Lax, a. [not tight or strained, slack] Llaes, llac,
yslac, an-nhyn; rhŷdd ; llibyn, llippa.
Lax, a. [loose in body] Rhydd ei fòl, tenau ei
fiswail.

Laxátion, s. [the act of loosening, &c.] Rhydd-
håd, gollyngiad yn rhŷdd; llaesiad, ilac-hâd,
&c.-¶rhydd-did.

Laxative, a. [that makes loose, or removes costiveness] A dyner a'r bòl neu'r llaid yn y bòl, o natur i dyneru, a bair y bib neu gyfog boly, bòl-egor.

Laxativeness, &. [the laxative quality of a medicine] Ansawdd rhyw feddyginiaeth i egori neu ddad-rwymo'r bòl.

Láxity, or láxness, s. Rhydd-der, anghaethder,-digyssylltedd, anghrynodeb: llaesder, llaesedd, llaccrwydd,-rhydd-der bòl, teneuder biswail.

Lay, s. [a song or poem] Cân, caniad, cathl, cywydd.

Lay or layer, s. [of corn, &c.] Seldrem, sed-
rem, to.

Lay, or course, Gwanaf, haen, tô, &c.
Lay, lay-land, land in lay, or lay-ground, 8.
(grassy ground, or land unplowed ] Tîr gwydd,
tir tonn, ton-dir, ton, gwyn-don, gwyn-dwn.
Lay, or wager. See Wager.

Lay, a. [secular, not of the clergy.] See Laic.
To lay, . a. [put, set, place, &c.] Gosod, dodi,
rhoddi (mewn lle, &c.) llehàu, llëu, cyflëu;
bwrw, taflu.

To lay, or abate. See to Allay [abate, &c.]
To lay about, Gosod (dodi, rhoi, bwrw, &c.)
ynghylch neu o amgylch.

To lay about one [in fighting] Taflu ei ddyrnau
o amgylch, cyfrannu ei ddyrnodiau o am-
gylch, anddyrnodio, ¶ amddyrnu; ymroi i
ymladd (i ddyrnodio.)

To lay about one, [in eating] Ymroi i fwytta, bwytta ar frys ac yn wangcus.

To lay about one [do with all one's might] Gwneuthur â'i holl egni, ymroi i wneuthur peth, gweithio â'i holl egni neu yn ddi-ymarbed.

To lay about one [beat soundly] See to Belabour.

To Lay [spread] abroad, Gosod (dodi, rhoddi, bwrw) ar dann neu ar lêd, tannu ar lêd,

tannu.

To lay against, Gosod (dodi, rhoddi, bwrw) yn erbyn.

To lay one's self against, Ymosod (gosod ei hun) yn erbyn.

To lay along, Bwrw o'i (yn ei) hŷd gyhyd;
rhoi (bwrw, gosod) yn ei orwedd neu yn ei
hyd; bwrw i lawr yn hollawl, dymchwelyd;
tannu, gwasarny. He laid himself along
upon the bed. Gorweddodd (taflodd ei hun)
yn ei hŷd gyhyd ar y gwely.

To lay an ambush. See under an Ambuscade, &c.
To lay apart or aside, Gosod o'r neilldu (ar wa-

han, ar ei ben ei hun, &c.) rhoddi heibio,
Iago i. 21.-¶ dïosg oddi am dano.
To lay aside, [reject, renounce, &c.] Gwrthod,
llysu, bwrw (rhoddi, taflu) heibio.
To lay aside, [remove a person from an office.
To lay or set aside [a sentence, a judgment, &c.]
See to Abolish [repeal] a law, to Annul, to
Disannul, and to Supersede.

¶ To lay at [strike, &c.] Taraw, Job xli. 26.

taro.

To lay asleep or to sleep, Rhoi ynghŵsg neu i gysgu; suo i gysgu.

To lay a bait. See to Bait.

To lay [up money] in bunk. See under Bank of exchange.

To lay before [represent to] one, Gosod (dodi, dwyn, rhoddi, bwrw, taflu, ¶ darlunio) o flaen neu ger bron un.

To lay before one [in one's way] Rhoddi (gosod, &c.) o flaen un.

To lay [the] blame or fault on or upon, Beio (bwrw bai) ar; gosod y bai ar.

To lay a branch or sucker] in Gardening, bend
down the top into the ground in order to
take root] Brig-blannu, blaen-blannu, brig-
gladdu, &c.

To lay by or aside. See to Lay aside, above.
To lay by [in reserve] Rhoi i gadw (ynghadw,
heibio yn ei ymyl, 1 Cor. xvi. 2.)

To lay to one's charge. See to Charge with, &c.
-under C.

To lay claim to. See to Claim, &c.

To lay the cloth, Tannu'r lliain (ar y bwrdd,) rhoi'r lliain ar y ford, gosod y ford (y lliain bwyd,) hulio (hwylio) bwrdd.

To lay oue's commands or injunctions upon. See to Enjoin, &c.

To lay a complaint before the king, &c. Dwyn achwyn (pl. achwynion) at y brenhin, Act. XXV. 7. See to Complain of, &c.

To lay corn [with a sithe] Lladd (taro) yd, ¶llâdd (taro) llafur.

To lay the corn (as the winds and rain do] Taflu yr (curo'r) ýd i lawr, rhoi (bwrw) yr yd yn ei orwedd; gwasarnu'r ŷd.

To lay or cast, in one's dish. See under to Cast.
To lay down, Gosod (dodi, rhoddi, rhoi, &c.) i
lawr; dodi (rhoddi) ar y llawr.

To lay down or along. See to Lay along, above.
To lay down arms. See under Arms.

To lay down a Commission, an office, &c. Rhoi i
fynu ei swydd, ymadael â'i swydd, bwrw ei
swydd oddi wrtho, rhoi ei swydd heibio, ym-
ddiosg o'i swydd.

To lay down the cudgels. See ¶ to cross, or lay down, the Cudgels, under Cudgel.

To lay down one's life, Rhoddi (dodi) ei einioes
i lawr, Io. x. 18. ¶ rhoddi (dodi) ei einioes,
Io. x. 15.-17.

To lay down money, Rhoi (dodi) arian i lawr.
To lay one [one's self] down, Gorwedd, 2 Sam.

xiii. 5. rhoddi (rhoi, bwrw, &c.) ei hun i lawr.
To lay the dust, Gostwng y llwch, cadw'r llwch
i lawr, cadw'r llwch rhag esgyn (codi.)
To lay eggs or an egg, Dodwy.

To lay even or level with the ground, Gwneuthur yn un (yn gyd-wastad) â'r llawr.

To lay exceptions against, Bwrw (dodi) yn erbyn,
bwrw arhawl yn erbyn, pennodi nam ar,
llysu.

To lay flat. See under Flat.
C 2

To lay for an excuse, Gosod (dodi, bwrw, cymmeryd, &c.) yn lle esgus, gwneuthur lliw ac esgus o beth.

To lay forth a corpse, Trîn corph marw; estyn corph allan.

To lay a foundation. See to Found [in Building.] To lay hands on, Dodi (gosod, estyn, rhoi, rhoddi, bwrw) dwylo ar; cymmeryd yn ei law; estyn llaw yn erbyn.

To lay violent hands on, [kill: take by violence] Lladd; dwyn ymaith (dwyn, cymmeryd) trwy drais, cippio, ysgly faethu, treisio, anrheithio. To lay violent hands on one's self, Llâdd ei hun. To lay on heaps, Gosod yn garneddau; tyrru. To lay hold of [on.] See to Apprehend, [lay hold on, &c.] and to take [lay or catch] Hold of or on (under Hold.)

To lay in lavender. See under Lavender.
To lay in pawn or to pledge, Rhoi yngwystl,
Amos ii. 8. dodi (rhoddi) ar wystl.

To lay in provisions, Rhoi ymborth (lluniaeth) i gadw erbyn yr amser i ddyfod; rhoi'r heiniar i gadw; parottoi bwyllwrw (pl. bwyllyriau;) gwneuthur rhagddarbod.

To lay a lund [country, &c.] desolate, Gosod gwlad (tir, &c.) yn ddiffeithwch, Esay xiii. 9. gwneuthur yn anrhaith, Ezec. xxxiii. 28. gosod yn anrheithiedig, Mic. i. 7.

To lay low, Gosod yn isel; gostwng, Esay xiii. 11. iselu.

To lay on, Gosod (dodi, rhoddi, rhoi, bwrw) ar; arddodi.

To lay on blows thick and three-fold, Dyrnodio yn fan (yn faith) ac yn aml, rhoi aml ddyrnodiau i un.

To lay one's self at any person's feet, Bwrw (taflu) ei huu wrth draed un.

To lay an oath on or upon one, Gofyn rhaith gan un, 1 Bren. viii. 31. rhoi un dan lw, rhwymo un â llw.

To lay open. See to Disclose, and to Declare. To lay in order, Gosod (dodi, rhoi) mewn trefn, trefnu lluniaethu, dosparthu, ¶ gosod, Lef. i. 12. ysgafuu, Jos. ii. 6.

To lay [spread] over, Tanu ar neu dros.
To lay over with gold or silver. See to Gild.
To lay over the back, &c. Ffonnodio (llachio,
flangellu) ar draws ei gefn, &c.

To lay out, [money] Gosod allan; treulio, gwario, costio, talu, 2 Bren. xii. 11. ¶ To be laid out, Myned allan, 2 Bren xii. 12.

To lay out of the way, Rhoddi (dodi) heibio neu allan o'r ffordd.

To lay out for a thing, Ymroi (ymegnio, ymdrechu) i gyrraedd peth neu i ddyfod o hyd i

beth.

To lay out for a man, Uno (ymuno) ag eraill er dal un; gwneuthur cynllwyn i ddal un; hela (olrhain) un i'w ddal.

To lay out, [plan, &c.] Portreio, portreiadu, llunio, darlunio, torri (llinynio, llinellu) allan. To lay a plot, Llunio brad-fwriad (cyd-fwriad.) To lay siege to, unto, or against, Gwarchae yn erbyn (trêf new gastell,) Ezec. iv. 2. cynllwyn ynghylch tref.

To lay snares, Gosod maglau (hoenynnau ;) tannu rhwydau.

To lay at stake, Rhoi ar lawr (wrth chwarae,) rhoi yn wyst! (yn gyngwystl:) ¶ rhoi (gosod) mewn perygl, peryglu, rhoi (bwrw) ar ddamwain.

To lay a spectre, &c. Darostwng yspryd (ellyll, &c.) anfon (gyrru) i'r môr côch neu i'r pwll diwaelod.

To lay [apply] to or unto, Rhoi (gosod, dodi) wrth.

To lay [join] to, Cyssylltu (gosod, dodi) wrth neu at, cydio y naill beth wrth y llall, Esag

v. 8.

To lay to heart. See under Heart.

To lay to or unto, [impute, &c.] See to Charge with, &c.

To lay together, Gosod (dodi, rhoi, bwrw, dwyn) ynghŷd; cywain i'r un-man; cyssylltu; cymmoni, cyfansoddi; cymmharu.

To lay under, [reduce into subjection: set under] Gostwng, darostwng, dwyn tanodů: gosod (dodi, bwrw) dan beth.

To lay unto. See to Lay to, above.

To lay meat unto [before] one, Gosod (dodi, rhoddi, rhoi) bwyd o flaen neu ger bron un. ¶ And I laid meat unto them, A bwriais attynt fwyd, Hos. xi. 4.

To lay up, [in reserve] Rhoi (rhoddi, dodi, gosod) i gadw neu ynghadw, ystorio, Diar. x. 14. ystorio, gosod i fynu, ¶ gosod, Ecclus. xxix. 11. rhoddi (mewn,) Sulm xxxiii. 7. casglu trysor, 2 Cor. xii. 14.-cuddio, Job xxi. 19. rhoi ynghûdd: tyrru, pentyrru, Tobit xii. 8. To lay up, [prevent from going abroad, or confine, as some disease is said to do] Cadw (dal, attal) gartref, rhoi yn gaeth neu'n orweiddiog, cadw rhag myned allan.

To lay up in store, Rhoi i gadw (ynghadw) erbyn yr amser a ddél, &c. cynnilo, (cynhilo,) 2 Bren. xx. 17. To lay up treasures, Trysori trysorau, Mat. vi. 19.

To lay [hold] a wager, Dal cyngwystl, ¶ dàl, dala.

To lay wait for, Cynllwyn am, Diar. i. 11. ¶ disgwyl (gwylio) am, Salm 1xxi. 10. murnio.

To lay wait against, Cynllwyn wrth, Diar. xxiv. 15. By laying of wait, Mewn bwriad,

Num. xxxv. 20.

To lay waste. See to Lay a land [country, &c.] desolate, above.

To lay a woman. See to Bring to bed, [as a midwife,] and to Deliver, [as a midwife.] Laid, a. Gosodedig, &c.

To be laid up in store, ¶ Bod ynghudd, Deut. xxxii. 34.

Layer, or lay, s. [stratum, &c.] Haen, rhês, gwanaf. See Lay.

A layer or bed [of oysters, &c.] Gwely.
Layer, s. [a sprig, stalk, or branch of a plant,
laid in the ground in order to take root]
Clâdd-bill, plan-bill, cladd-gyff, plan-gyff.
Layer, s. [a hen that lays eggs] A fo'n dodwy,
a ddodwo, iar ddodwyog, ¶ dodwy-wraig,
dod'wraig.

A laying, s. Gosodiad, dodiad.
Láy-land. See under Lay

Láy-man, s. Gwr llŷg (lygol, di-lên,) lyg, lleyg.

Láytal, or laystal. See Dung-hill. Lázar, s. [a leper, or leprous person] Un (dŷn) gwahanglwyfus, gwahan-glwyf, un clafrllyd (clawrllyd,) clawr, clafr.

Lazarétto, or lázar-house, s. [a hospital for leprous persons, &c.] Clafr-dy, clawr-dŷ, clafdý, elusen-dŷ neu yspytty y rhai â'r clwyf mawr (gwahanol) arnynt.

Lazily, ad. Yn ddïog, &c. dan ddïogi. Laziness, s. Dïogi, musgrelli, mewyd ; llyfrder, llesgedd; annibendod.

To lie lazing, Llercynna, chwarae'r llercyn, segura, chwarae'r segur-ddyn, ofera, gorwedd gan ddïogi mewn seguryd.

Lázale, lazule-stone, or lapis lazuli, s. [a bluish stone much used among Painters for the azure colour] Maen gwyrdd-las a elwir Asur; maen mynor gwyrdd-las.

Lázy, a. Dïog, swrth; diowg-swrth, musgrell, legach, llegys, mewydus, llwrt, llwfr, lleferthin, llyfferthin, llesg, llesgethan, llusgenaidd, llegenaidd, merydd, anesgud, hwyr-drwm, anfywiog, llibyn, trwm, trymmaidd, &c. ¶ A lazy fellow, Diogyn, dioberwr, merydd. To grow lazy, Diogi, ymddiogi, myned yn ddiog.

Lea [unplowed ground.] See Lay, &c. Leacher, s. [a lustful person] Anlladwr, anlladfab, anllad-was, trythyll-fab, trythyll-was, rhewydd, dyrawr, hoccrellwr, gordderchwr, gwrageddwr; putteiniwr, godinebwr. To play the leacher, Gordderchu, bod yn anllad, rhewyddu, dyrain, gwragedda, chwarae'r anlladwr, putteinio, godinebu. Léacherous, a. [lustful] Anllad, drythyll, tranwyfus, â dyre arno, rhewydus, cnawd-wyllt, godinebus, anniwair,

Leacherous, a. [provoking lust] A bair dyre ar un, a bair un yn anllad neu yn chwannog i'r cnawd.

A leacherous quean, s. ¶ Budrog, mwyglen, anilad-ferch, trythyll-ferch, dihiren, dihirog, benyw butteinig.

Leacherous language or talk. See Bawdry. Leacherous [bawdy] songs or poetry, ¶ Croesan-gerdd.

Leacherously, ad. Yn anllad, yn drythyll. Léachery, s. [lustfulness, wantonness] Anlladrwydd, drythyllwch, trythyllwch, rhewydd, dyre, dyrain, tesach, anniweirdeb, gwyn cnawdol, chwant y cnawd, godineb, llaw. dineb, putteindra.

Lead, s. pronounced led [the metal so called] Plwm.

[blocks in formation]

Deut. xx. 9.

To lead aside. See to Bring [lead] aside, under B.

To lead astray. See under Astray.

To lead away, Dwyn (arwain) ymaith, 1 Sam. XXX. 22. He leadeth counsellors away spoiled, Efe sydd yn gwneuthur i gynghoriaid fyned yn anrhaith, Job xii. 17.

To lead back, Tywys (arwain, dwyn) yn ol, &c. To lead before, Tywys (arwain, &c.) o'r blaen, hag-dywys, rhag arwain.

To lead captive. See to lead, or carry away Captive; under C.

To lead into captivity. See under Captivity. To lead a dance, and ¶ To lead one a dance. See under Dance.

To lead forth, Arwain allan, arwain, Ecs. xv. 13.-¶ gyrru, Salm cxxv. 5.

To lead gently. See under Gently.
To lead in, Tywys (dwyn, arwain) i mewn.

To lead in [corn, &c.] Cywain (i'r yd-lan neu'r ysgubor.)

To lead one's life, Byw, bucheddu, arwain ei fywyd, treulio ei oes; ymarwedd. He leads a good life, Y mae efe yn arwain (yn byw) bywyd da: neu, Y mae efe yn bucheddu yn dda. To lead a quiet and peaceable life, Byw yn llonydd ac yn heddychol.

To lead one by the nose, Arwain un gerfydd ei drwyn: gwneuthur a fynner ag un, gwneuthur i un wneuthur a fynno un.

To lead on, Tywys (arwain, dwyn) ym mlaen: ¶ dyfod, Gen. xxxiii. 14.

Lead-, or leaden, a. [made of lead] Plwm, a wnaed o blwm. A lead vessel, Liestr plwm (o blwm,) ¶ plymmen. A lead ball, or plummet, Plymmen, plwm y morwŷr i blymio¶ awfn: pelen blwm.

To lead [pronounced led] or cover with lead, r. a. Plymmio, plymio, toi (gorthoi, gor. chuddio) â phlwm.

Like lead, lead-like, leaden, or having the qua

lity of lead, Plymmaidd, plymlyd: ¶ trymmaidd, trymhyrddig, pwl, hurt.

Lead-colour, s. Plym-liw, lliw'r plwm, dulas.

Red lead, s. Sinobl, sinopr, mwyn (plwm)
côch.

White lead, s. Plwm gwyn, gwyn-blwm.
Lead-ore, s. Mwyn plwm.

A worker in lead, Plymmwr, gweithiwr (gweith-
ydd) plwm.

The leads of a church, house, &c. Plym-do (nen-
lenni) ty neu eglwys, to plwm.
Lead-wort, s. Rhyw lysieuyn.

Lead, s. [the being elder hand, at Curds] Y
llaw bena.

To lead, v. a. Tywyso, twyso, tywys, arwain.

To lead on, [allure, &c.] See to Allure, to Entice, &c.

To lead out of the way, Arwain (tywys) allan o'r ffordd; cam-dywys, cam-arwain, cildwyso.

To lead to or unto, Arwain (dwyn, tywys) at un neu i le.

To lead to or unto [as a way, road, &c. is said to do] Arwain i, Mat. vii. 13, 14. ac Act.

xii. 10.

To lead or induce, to, &c. See to Induce. To lead the way, Arwain (un) ar y ffordd, Ecs. xiii. 21. myned o flaen, &c. (See to Go before;) dangos y ffordd, hyfforddio, &c. Leaded [pronounced ledded,] or covered with lead, Toedig (a döwyd, wedi ei doi) â phlwm; gorchuddiedig (a orchuddiwyd, wedi ei orchuddio) â phlwm.

Léaden, a. [made of lead: lead-like] Plwm, á wnaed o blwm: plymmaidd, plymlyd;¶ trym

maidd.

Léader, s. Tywyswr, tywysydd, arweiniwr, ar

weinydd, blaenor, blaenorwr, Ecclus. xliv. 4. tywysog.

Leader of a dance, Arweinydd (blaenor) y dawns; pen-dawnsiwr.

Leader of the way, Arweinydd ar y ffordd; hyfforddiwr, cyfarwyddwr, Esay ix. 16.

A misleader, s. Cam-dywysydd, cam-arweiniwr, cam-arweinydd.

Leading, part. [that leadeth] Yn tywys, yn arwain; a dywys, &c.-blaenorawl.

A leading, 8. Tywysiad, arweiniad.

A leading man, Pendefig, gwr arbennig, un o arbennigion lle (gwlad, dinas,) blaenor, un o'r blaenoriaid, tywysog.

¶ A powerful and leading people, Pobl alluog a phendefigaidd (thywysogaidd.)

A leading, s. pronounced ledding [a covering with lead] Plymmiad, &c.

Leaf, s. Dalen (pl. dalennau,) dailen (pl. dail.)

The leaf of a swine or goose, Blonhegen; ¶ arffedog gŵydd.

To turn over a new leaf, [be reformed, or lead a new life] Cymmeryd neu arwain buchedd newydd, byw buchedd (bywyd) newydd, ¶ troi dalen newydd.

To leaf, v. n. [bear, produce, or break out into, leaves] Deilio.

Leaf-gold. See under Gold.

Leafless, a. [void of leaves] Di-ddail, heb ddail iddo neu arno.

Léafy, a. [full of leaves] Deiliog, ag aml ddail iddo neu arno.

League, s. Cyngrair, &c. cyfaddawd.
League, s. [three miles] Milldir ffrengig (yn
cynnwys tair o filldiroedd Lloegr.)
To league.

league.]

See to Confederate [unite in a

To enter into [make] a league, Cyngreirio, ymgyngreirio, gwneuthur (myned mewn) cyngrair, &c. ymgyfeillach, Dan. xi. 23.

To be in league with, Bod mewn cyngrair â, Job

v. 23.

Léaguer, s. [one that leagues or confederates] Cyngreiriwr, cyngreirydd; cyfammodwr, cyfammodydd.

Leaguer, or siege. See Siege.

¶ Leaguer, or ambassador. See Ambassador; and Resident.

Leak, s. [a breach or chink in a vessel, at which water, or any other liquid, runs either in or out] Agen (hollt) yn gollwng dŵr neu'r cyffelyb trwodd, difer-hollt, diferta, darweinfa. To pring a leak, [as a ship at sea] Diferhollti, difer-agennu, ymegori hyd oni ddarweinio'r dŵr i mewn, darwein-hollti, darwain-agennu.

To leak, v n. [let water, &c. run through, as a leaky vessel doth] Difer-golli, diferu, colli dŵr (llynn, &c.) gollwng i redeg allan drwy agen.

To leak out or through [as liquor from a leaky vessel] Darwain, difer lifo, diferu, rhedeg (sïo, nawsio) allan neu drwodd; hifflaid, distyllio.

To stop [stanch] a leak in a vessel, Diddosi llestr, attal (diferlif diferlifiad) dŵr neu'r cyffelyb, cau (cyweirio) agen, attal darwain. Leakage, or a leaking, s. Darweiniad, diferiad, darweinta, diferfa.

Leaking, part. [that leaks] Yn darwain, yn diferu, &c.

[ocr errors]

Not [free from] leaking, or that doth not leak, Diddos.

Léaky, a. [that has leaks] Anniddos, diferllyd, diferiog.

Lean, a. [not fat] Cúl, achul, tenau, truan, di gig, dignawd, ¶ irad, girad, esgyrn-llwm.

A lean person [i. e. that is nothing but sinews] Gewai. Lean jades, Meirch cul-weinion. The lean of meat [i. e. of flesh] Cyhyryn, cyhyr-gig. Lean-fleshed, Cûl o gig, Gen. xli. 3. As lean as a rake, Dim ond croen ac esgyrn. A lean and poor soil, Tir tlawd (methedig, llwmm, dignwd, didoreth, newynllyd.)

To be lean, Bod yn gùl (yn denau ;) bod yn curio, 2 Sam. xiii. 4.

To grow lean, Culhâu, teneuhâu, myned yn gûl (yn denau, &c.) curio, truanhâu, truanu; meinhau, addfeinio.

To make [cause to be] lean, Teneuhâu, culhân, peri i un gulhâu, gwneuthur (peri) yn gûl neu yn dennau, peri (gwneuthur) i un gurio. To lean, [not to stand upright, be in a bending

posture, &c.] See to Incline [bend, lean, &c.] To lean [rest] against or upon, Pwyso ar neu yn erbyn, rhoddi (bwrw) ei bwys ar, bod â'i bwys ar, gorphwys ar neu wrth. See to Bear [lean] upon.

To lean on or upon [Met. rely upon, repose confidence in Rhoi ei goel (ei oglud, ei ymddiried) ar, rhoi ei ymddiried yn neu mewn; ymddibynnu (glynu, ymgynnal) wrth.

To lean to or unto, Pwyso (gogwyddo, tueddu, ochri, ystlysu, &c.) at: ¶ ymddiried i, Diar. iii. 5.

Léaning, or inclining. See Inclining. Leaning upon, Yn pwyso (yn gorphwys) ar, â'i bwys ar : ¶ yn ymddiried yn.

A leaning. See Inclination, and a Bending down.

Léaning-stock, s. Atteg, atteg-bawl, annel.
Léanly, ad. Yn gul, yn denau.

Léanness, s. Culni, culedd, culi, culder, teneuder.

[blocks in formation]

To leap for joy, Neidio (llammu) gan neu o lawenydd.

To leap often, Llemmain, dylammu, dychlammu. To leap, v. n. [as the heart] Neidio, llammu; darwain, curo, cryru, ysbongcio.

To leap, or leap upon, [as the male upon the female] Neidio rhoi naid i, _marchogaeth, rhidio, cyfebru, toi, llammu, Gen. xxxi. 10. ymrain.

A great [prodigious, monstrous, gigantic] leap, Cawr-naid; carw-naid.

A flying leap, Hed-naid.

A running leap, Naid redegfa (redegog.)

A leap for fish, [i. e. to take fish in] Crywyn pysgotta, cryw, gwrth gryw, mâth ar gawell pysgotta; neidfa pysgod.

Leap-year, 8. Blwyddyn naid, y flwyddyn naid. See Bissextile.

Leap by leap, Llam (lam) dylam, bob yn llam, o fesur llam a llam.

By leaps, Ar y naid, ar y llam; dan neidio neu

« EelmineJätka »