Page images
PDF
EPUB

A little lamb, Oenyn (fem. oenesan.)
See under C.

A cade-lamb, or cosset.

A sucking lamb, Oen sugno, llaeth-oen.

Lamb, s. [meat] Cîg oen. Lambative, a. [applied to Medicine, to be licked up] I'w leibio, hylaib.

Lámbent, a. [licking, or ¶ gliding along] Lleibus, lleibawi, a él (a ymdann) ar hyd beth dan ei lyfu, &c.

Lambkin, s. [a little lamb] ¶ Oenyn. Lamb's-tongue, s. [herb] Tafod yr oen. Lame, a. [crippled, &c.] Clôff; efrydd; anafus: ammherffaith, anghwbl, &c. ¶ Lame of a [one's] hand, Llaw-dwn. A lame lcg, Heri.

A lame person. See Cripple.

To [make] lame. See to Cripple one.
To go lame. See to Halt, [limp, &c.]
To grow lame, Cloffi, myned yn gloff.
Lámely, ad. Yn gloff.

Lameness, s. Cloffi, cloffni; anaf.

To lament. See to Bewail, to Deplore, &c.
To lament [make lamentation] for, Arwylo.
To lament with another. See to Condole with.
Lamént. See Lamentation.

Lamentable. See Doleful, and Deplorable.

A lamentable cry, Oer-nad, oer-gri. Lá mentably, ad. Yn alarus, &c.

Lamentation, 8. Galar, galarnad, alaeth, cŵyn, galargwyn, oernad, cwynfan, wylofain, wylofedd, argyllaeth, &c.-doloch, drygyrferth, A lamentation [song] at funerals. See Dirge [a lamentation, &c.] Lamented. See Bewailed. Laménter, 8. Galarwr, galarydd. A lamenting, s. Galariad, &c.

A lamenting together, Cyd-alariad.

Lámina, 8. [a thin plate, &c.] Llafn, llefnyn, haen.

Lámmas, or lammas-day, s. [the first day of August so called] Dydd Awst, y dydd cyntaf o Awst. At latter lammas, [never] Byth ni bydd; ¶ ynghyfarfod deu-sul. Lamp, s. Lamp, llusern, Salm cxix. 105.

er

llen, goleuni, 1 Bren. xv. 4. ffagl, Job xli. 19.-canwyll.

Lámpas, lámpass, or lámpers, 8. [a disease in a
horse's mouth so called] Mintag, y fintag.
Lámp-black, 8. Du'r lamp.
Lámp-branch. See Chandelier
Lampoon. See ¶ Invective, or &c.

To lampoon. See to Inveigh, [rail, &c.] against. Lamprey, s. [a sort of fish so called] Llamprai, lamprai, llysowen bendoll, llofen, llofenan. Lámpril, lámpreon, or lámpern, s. [a young or little lamprey] Llamprai fechan (ieuangc.) Lance, s. [a sort of weapon so called] Yspêr, ysbár (pl. ysberi,) gwayw, gwayw ffon, câdwayw, llôst, ystáng, pâr, saffwy, rhaidd, rhethr, rhethren. ¶ A heavy lance, Trymbar. Lance, fa surgeon's.] See Lancet.

To lance, v. a. [open a bile or tumor with a Jancet] Fleimio, agor (gollwng) â flaim, ysgraffinio; treiddio.

Láncet, or lancer, s. [a surgeon's instrument so called] Fflaim, ellyn (pl. ellynnod,) 1 Bren. xviii. 28.

To lanch, v. a. [throw a lance, a javelin, &c.] Taflu ar fraich, taflu, saethu.

Láncier, or lance-man, s. [a soldier armed with

a lance] Ysperydd, gwaywawr, saffwyawr,

rheiddiawr, rhethrawr, un yn dwyn gwaywffon, &c. ¶ Lance-men, Ffyn-wëwŷr.

Land, s. [opposed to sea or water] Tîr, tûd; daear.

Land, or country, s. Tîr, gwlad.

Land, or lands, s. [an estate consisting in land]
Tir (pl. tiroedd, ¶ gweryre,) rhandir: maen-
or, maenol; tyddyn, syddyn; maer-dref.
The land, or ground, s. Y llawr, y ddaear.
Along the land, ar hyd y llawr.
The main-land, s. Y cyfan-dir.
By land, Ar hyd y tir.

Dry land, Sych-dir, y tîr sych.
Land common to several, Cyttir. See Common
[a common pasture.]

Persons whose lands join, Cyttirogion.
Rich in land, Tiriog.

Church-land, or lands appropriated to a church,
Tir llann, tîr (yr) eglwys, clasdir.

To land, v. a. [put on shore: get on, or come to, shore] Rhoddi ar y laun (ar dir,) bwrw (gosod ar) dîr, dilwytho (dadlwytho) llong: tirio, Act. xxi. 3. glannio, Marc vi. 53. myned (dyfod) i dîr, neu i'r lann, disgyn o long. Landaff, s. [a town and bishop's see in Glamorganshire, South Wales] Lian-daf (i. e. the church on the banks of the Tâf.-N. B. This see was founded about the close of the 5th century by Germanus, (St. Garmon neu Harmon) and Lupus, those celebrated assertors of the Truth against Pelagianism, who consecrated Dubricius (Dyfrig) to be its first bishop, who being promoted to the archi-episcopal see of Caer-Lleon, was succeeded in this of Landaff by Teliaus, (Teilaw) A. D. 512. Lánd-cape, See Cape in its 1st Acceptation. Lánd-chápe, s. [a fine of alienation] Ffîn a delir i dref ar werthiad tîr o fewn ei therfynau, &c.

Landed, part. [set on shore from a vessel] A roddwyd ar (a fwriwyd i) dîr.

¶ Landed, a. [having a fortune consisting in lands] Tiriog.

Lánd-fall, s. [the fall of land, to one by the death of some person] Digwydd (cwymp) tir i un, tir-gwydd, tir-ddigwydd.

Land-fall, s. [in the Mariner's style, the action of falling in with the land] Tarawiad wrth (syrthiad ar) dir, gwelediad tîr. ¶ Good landfall, [when land appears according to expectation] Prydlawn olwg ar dir, prydlawn welediad tîr, ymddangosiad tîr yn ôl cyfrif a disgwyliad y morwyr.

Lánd-flood. See under Flood; see also Inundation, and Deluge.

Land-forces, or land-men, s. Gwŷr (milwyr) tîr.
Lánd-gabel. See Land-tax.

Land-grave. See Count, and ¶ Grave.
Lánd-holder, s. Deiliad tîr.

Landing, s. [the action of putting on shore: a coming or going on shore] Rhoddiad (gosodiad) ar y lann, bwriad i dir, tiriad, glanniad, dyfodiad (mynediad) i dîr neu i'r lanu. Landing, or landing-place, 8. [the uppermost step of a flight of stairs or steps] Pen-ris, ehang-ris; ¶ gorsaf, gorphwysle, gorphwysfa. A landing-place, s. [a place for landing out of a ship or boat] Porthfa, arlloesfa; disgynfa, lle i dirio (i fyned i dîr neu i'r lann) o long. Lánd-jobber. See under Jobber.

Lánd-lady, s. [a woman who hath tenauts hold

têg.

Fair [soothing, &c.] language.

ing under her: the mistress of an inn]¶ Good language, [kind or good words] Geiriau Meistres (arglwyddes) tir, gwraig o berchen tir a deiliaid tani: lletty-wraig, tatarn-wraig. Lánd-locked, a. [shut in, or inclosed with land] Amgauedig, (ynghló) gan dir, sef, pan fyddo un wrth forio yn gweled y tir oddi amgylch iddo.

Lánd-loper, 8. [used by sea-men as a term of reproach to one that passes his life on shore] Tîr-wibiad, tîr-grwydrad, tir-grwydryn. Lándlord, s. [an owner of lands and houses, Who has tenants under him; the master of an inn] Meistr (arglwydd) tir, perchen tir ag iddo (a chanddo) ddeiliaid tano: lletty-wr, tafarn-wr.

Lánd-mark, s. Ffin, terfyn tîr, nôd (maen) terfyn.

¶ Land-mark, 8. [an object on the land that may be seen on the sea] Hywelfa, ¶ nôd (cyfarwydd-nod) y morwr.

Lánd-mate, s. [one's mate or partner in reaping] Cyd-fedelwr, cyd-fed, mêd-gydymmaith, un a fed ar yr un grwn ag arall. Lándress. See Laundress.

Landscape, s. [the view or prospect of a country] Golwg ar wlad neu ar ryw ran neilltuol o wlad; golwg ar diroedd. Landscape, s. [in Painting, a piece representing some rural subject, such as hills, dales, groves, trees, rivers, gentlemen's seats, &c.j Llun darlun) rhyw ran o wlâd, sef, brynniau, dyffrynnoedd, gelltydd, coedydd, afonydd, tai bonheddigion, &c. tîr-ddarlun. Land's-end, s. in Cornwall] Penrhyn-penwaed, hind pond, cape, promenters f Land-tax, s. Tâl (trêth) tir, ¶ tâl y brenhin, y tål mawr, y drêth fawr.

Lánd-to, s. [a sea-term, at such a distance from land that it can be but just seen] O (tu) fewn i hŷd golwg i dir, sef, pan na ddichyn y morwyr ond braidd gweled y tîr gan ei belled.

Lánd-turn, s. [a sea-term, a nocturnal gale arising from the land] Awel a gyfyd o'r tîr ym mrig y nôs (yn y cyfnos) ac a barhâ hyd y bore.

Land-ward, s. [towards the land] Tu a'r tîr. Lane, s. [in a city or town, a narrow street] Hewlan, heolan, hëol gyfyng, coeg hëol, ystrŷd (pl. ystrydoedd,) Luc xiv. 21. Lane, s. [in the country, hedged in on both sides] Lôn, hewl (hëol) lôn, meidir, wttra, hewlan, hëolan.

A by-lane. See under By.

Laneret, s. [a young or little hawk] Hebogyn, gwelchyn.

Langate. See Lanquet.

Lánguage, s. [speech] Iaith, tafod-iaith; ymadrodd, Salm xix. 3. N. B. Language, before the name of a Country, or attended by a Gentilitions adjective, is usually rendered in Welsh by subjoining the termination -eg to the name of that Country or its Inhabitants; as, The language of Ashdod, Asdodiäeg, Neh. xiii. 24. The Syrian language, Syriäeg, 2 Bren. xviii. 26. The Welsh language Cymraeg, y Gymraeg. The Irish lunguage, Gwyddeleg, yr Wyddeleg. The language dialect] of South Wales, Deheubartheg, &c.

¶ Language, s. [stile, &c.] See Diction.

That giveth fair language, Teg ei eiriau (ei dafod,) mwyn ei ymadrodd, afieithus, a ddy. wed yn dêg, mwyn-air, â thafod têg iddo. Bad [ill, or rude] language, Drwg-eiriau, drwgdafod, tafod drwg, dryg-iaith; dryg-fri. To give one ill language, Rhoi drwg-eiriau (drwg-dafod, &c.) i un, difrïo, difenwi. Having [that hath] but one language, Un-iaith. Of the same language, Cyd-iaith, cyfiaith, ¶ He and I are of the same language, or He is of the same language with me, Un-iaith yw â mi, neu Uniaith ydyw efe a myfi.

¶ Plain language, Croyw-iaith.

A strange language, Anghyfiaith, Salm cxiv. 1.

Languaged, a. [having several languages] Ieithog. Many languaged nations, Cenhedloedd aml-jaith. Divers languaged nations, Cenhedloedd amry-iaith.

Lángued, a. [in Heraldry, with the tongue put forth] A'i dafod allan, yn ystyn ei dafod, tafodog.

Lánguet, s. [a tongue-like figure] Tafodyn, llain hir-gul. ¶ Ã languet of amber, Darn o wefr ar lûn glain paderau hîr.

Lánguid, a. Llesg, methedig, nychlyd, egwan, diffygiol.

To lánguish, r. a. [waste away, &c.] Nychu, methu, dihoeni, llesghau, curio.

To languish [look languishingly, or with melting affection] at, Edrych dan gurio o gariad ar Gwen, edrych yn fysig (bwrw blys-olwg) ar un, edrych yn drythyll-fwyn (yn serchogfwyn) ar un, edrych fel un y fai ar farw (ar doddi ymaith) o gariad ar un.

To languish of a disease, Nychu o (gan) glefyd, 2 Esdr. viii. 31.

To languish [out] one's days in sorrow, Byw yn ofidus trwy gydol ei einioes, treulio ystod ei fywyd mewn gofid a galar.

To languish together, Cyd-lesgâu, Galar. ¡¡. 8. Lánguishing, part. Yn llesgau, yn dihoeni, yn curio, yn nychu, llesg, gwan, cul-wan, egwan.

A lánguishing, or lánguishment, s. Llesghâd, dihoeniad, curiad, nychiad, nych, &c. ¶ The bed of languishing, Clâf wely, Salm xli. 3. Lánguishingly, ad. Dan lesghâu, dan ddihoeni, dan gurio, dan nychu, &c.-fel un y fai'n dihoeni neu'n nychu: yn farwaidd, yn ddi-yspryd, yn anhylon.

Languor, s. [want of vigour, life, or spirit] Llesgedd, dihoenedd, di-arialedd, gwendid, aneidiogrwydd, di-ysprydedd, marweidd-dra, llyrfder, anhoen; ných, nychdod; llesmair; edwinedd.

Lank, a. [slender; lean, meagre, &c.] Main,

eiddil; cúl, cul-wan, cul-wag, achul, tenau, truan, llymrig, ¶ coludd-wag, gwag ei goludd. Lank, a. [applied to hair hanging strait without a curl] Llathr, llathraid, llathraidd, llaes, hir-llaes, ¶ pabwyraidd, pabwyrog. Lánkness, s. Llibynrwydd, meinder, eiddilwch ; culni, teneuder, llymrigrwydd, gwac

ter (gwagder) coluddion; llathreiddrwydd (gwallt,) llaesder.

Lanigerous,a. [wool-bearing] A ddygo (ddygco) wlán, a tyfo gwlân arno.

Lánner, s. [a species of hawk] Math ar walch | Lápped or lapt in, Plygedig (a roddwyd ym neu hebog.

Lantern, or lanthorn, s, Llusern, llugorn, tânlestr, lantern, Io. xviii. 3. ¶ A dark-lantern, Llusern-gêl.

Lántwit, or Lantwit major, [a town in Glamorganshire, so called] Llan-Illtud fawr, vulgo Llan-Illtud (i. e. Iltute's Minster.)-N, B. This town has its name from St. Iltute (Iltu tus,) who, in the beginning of the 6th Century, founded here a Church and Monastery, whither the fame of the Founder drew to him a great number of youths, originally distinguished by birth and fortune, as they were afterwards, all over the Christian world for the extent of their learning and holiness of their lives: among these were Gildas, David, Pauline (Paulinus,) and Sampson who, after Isam, the immediate successor of the Founder, had the di ection and superintendence of St. Iltusus's School or College, and presidency of his monastery, whence he was chosen Arch-bishop of Dale in Bretagne (in France,) where he resided many years; but the indelible affection he bore to his native country, and to the Monastery of St. Iltutus, made him return thither in his old age; and having soon after closed his pious life, he was buried in the adjacent churchyard, where a stone inscribed with his name directs the religious Antiquary to the venerable spot where he lies.-¶ One would wonder how Llan-Illtud (Fanum Sti Iltuti) came to be metamorphosed into Lantwit. Lanúgo, 8. [in Botuny, a soft hairy or woolly covering found on peaches, &c.] Gwlaniach (pân) a fydd ar rai aeron, megis yr eirinen wlanog (the peach,)

Lanuginous, a Llawn gwlaniach (blewiach,) gwlânog, pânog.

Lap, or the lap, s. [the knees, &c. of one sitting] Arffed, Diar. xvi. 33.-affen.

Το

hold a child on [upon] one's lap, Dal plentyn ar ei arffed (ei liniau, ƒem, ei harffed, ei gliniau.)

Lap, s. [the loose part of a garment, which may

be doubled up so as to hold any thing therein] Godre gwisg, Neh. v. 13.-¶ arffedog. The lap of the ear, Cwr isa'r (tippyn y) glust. To lap, or lap, [fold or wrap] up, in a covering; also to lap something round or about a commodity. See to Envelop, and to Cover over. To lap, or double, over, v. n. Cyrraedd (ymestyn, ymdannu, myned) o'r naill beth dros y llall; cyrraedd (myned) o'r naill dros ymyl y

llall.

To lap, v. a. [lick with the tongue, as dogs, &c.] Lleibio, lleppio, Burn. vij. 5. lleppian, lleiblyfu; codi dwfr â llaw at y genau, Barn. vii. 6.

Láp-dog, s. Colwyn (pl. colwynod,) 'ci arffed, arffed-gi.

Láp-eared, a. Clust-lippa.

Lápful, a. Arffedaid; ¶ arffedogaid. ¶ His lapful, Llonaid ei wisg, 2 Bren. iv. 39. Lapidary, s. [a cutter of, or dealer in, precious stones] Gemmydd, maenydd ; naddwr (hefyd marsiandwr) meini gwerth-fawr. Lapidátion, s. [a stoning] Llabyddiad. Lapideous, a. [stony; of the nature of stone] Caneg-lyd, carregaidd.

mhlyg, a dröwyd, wedi ei droi) mewn gwisg, He was lapped in his mother's smock [Prov.] Efe a anwyd ar awr dda; neu, ¶ Cyw'r iâr wen ydyw.

Lápper, s. [one that laps or licks up] Lleibiwr, lieibydd, lleppiwr.

Láppet, s. [the part of a head-dress that hangs loose] Llaes-ghist (pl. llaes-glustiau) pen-wisg gwraig.

[ocr errors]

The lappet of a gown, Godre (pwrffil, pwrffill)

gŵn.

A lapping [licking] up, Lleppiad, lleibiad, llaib. Lappise, s. [the opening of a hound at his game]

Wö, huo, cyfarthfa ci wrth hely.

Lapse, s. [a slipping or sliding; a slip or fall] Llithrad, ymlithrad, ymlithr; llithrad (pl. llithradau,) syrthiad, cwymp, tramgwydd.

The lapse of water, Llithr-rediad dwfr. The lapse of [forfeiture of the right of presentation to a benefice, Gwall-gwymp bywioliaeth eglwysig, gwall-goll cyflwyniad, cyflwyn-goll, colled braint cyflwyniad i fywiolaeth eglwysig o wall cyflwyno un iddi o fewn yr amser terfynedig..

To lapse, v. a. [slide] Llithro, ymlithro; syrthio, cwympo, tramgwyddo.

¶ To lapse, [as a benefice, &c. fall by the negligence of one' possessor to another] Gwallgwympo (gwall-ddisgyn) oddiwrth y naill berchennog i'r llall.

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

Lápsed, a. part. A lithrodd, wedi llithro, gwallgwympedig, a wall-gwympodd, wedi gwallgwympo. Lapwing, s. [a bird so called] Corniccyll, cornchwigl, cornor y gweunydd. ! Lárboard, s. [the left-hand side of a ship, when one stands with his face towards the head] Tu asswy llong.

Larceny, s. [the felonious taking away a person's goods, in his absence] Lladrad dïarwybod, lladrad pethau yn absen y neb a'u piau. Great [grand] Larceny, Lladrad a fyddo tros swllt; lladrad angenol. Petty larceny, Lladrad a fyddo tan swllt, chwiw-ladrad. Lárch-tree, s. Larsbren, larswŷdden, pren lars. Lard, s. Mehin (bloneg) tawdd, vulgo lard. To lard, v. a. Iro â bloneg: bathu (mannu) à mehin: ¶ cymmysgu (5.)

Lárder, s. [the room where meat is kept, or salted] Cell y cig, cig'ell, cigdy; bwytty. Larderer, s. [that has the charge of the larder] Cigellydd, ceidwad (goruchwiliwr) y cigdy. Larding-money, s. [paid for the feeding of hogs in one's woods] Mesobr.

Lárding-stick, or larding-pin, s. Broes mehin, mehin-bren.

Lardon,'s. [a bit of bacon] Tameidyn o faccwn. Lare, or lathe, s. [a turner's wheel] Turn. Large, a. Helaeth, ehelaeth, eaug, chang, eheng, ang; lydan; mawr; rhŵth; rhongca, &c. He hath large commendations given him, Efe a ganmolir yn fawr (yn helaeth.) Ye see how large a letter I hare written unto you with mine own hand, Gwelwch cyhyd y llythyr a 'sgrifennais attoch â'm llaw fy hun, Gal. vi. 11. Large [much] money, Arian lawer (swm o arian, in the margin,) Mat. xxviii. 12.

A large [long] letter, Llythyr hir (maith.)
As large, Cymmaint; cyfled; cyhyd.

At large. Yn helaeth, yn helaeth-lawn, &c. ar aml-eiriau. To stand upon every point, and go over things at large, and to be curious in particulars, belongeth to the first author of the story, Perthynasol yw i 'sgrifennwr cyntaf yr ystori fyned ynddi yn ddwfn i sôn am bob peth, gan fod yn ddiesgeulus ym mhob rhan, 2 Mac. ii. 30.

At large. [at liberty] Mewn rhydd-deb (rhydd-did, rhyddid, ehangder,) yn rhydd; rhydd, rhyddedawg, &c. To walk at large, Rhodio mewn ehangder, Salm, cxix. 45. rhodio yn rhydd.

To set at large. See to Enlarge [free from confinement, &c.]

[ocr errors]

To make large. See to Amplify, to Enlarge [make or render larger] and to Dilate [widen, make wide or broad.-]

To make large promises, ¶ Addaw yn helaeth (yn hael-filwch.)

To go large (in Navigation, to sail with wind and tide] Myned yn hwylus, hwylio gyd â'r gwynt a'r llif.

¶ A large [in Music, the longest note made use of] Yr amser (y nôd) hwyaf mewn cerdd; hir-nod.

Lárgely, ad. Yn helaeth, &c.
So largely, Cyn helaethed.

Lárgeness, s. Helaethder, helaethrwydd, helaethdra, 1 Bren. iv. 29. ehangder, ehangrwydd.

Lárgess. See Gift, Dole, Donative; and Bounty...

Lark, 8. Uchsdydd, melierydd, meilierydd, hedydd, ehedydd. A wood-lark, Hedydd y coed

Lárum. See an Alarm, or alarum.

Lárynx, s. [the throat, or top-part of the wind-pipe] Cêg, y gêg, corn y gêg, y llwnge, brenant.

Lascivious, a. [wanton, lewd, lustful] Anllad, trythy, drythyll, nwyfus, anniwair, godinebus, & thesach (dyre) arno, dyrawr, cnawdwyllt; gwammal, gwagsaw.

Lasciviously, ad. Yn anllad, yn drythyll, &c. Lasciviousness, s. Anlladrwydd, trythyllwch, drythyllwch, nwyfiant, nwyfusrwydd, anniweirdeb; tesach, dyre.

Lash, s. [a stroke or stripe with a rod, whip, or any thing pliant and tough] Gwialennod, lach; flangellod, ffrewyllod, ¶ flangell, ffrewyll. The lash of the tongue [i. e. censure] Ffrewyll y tafod.

¶ Lash, s. [the mark or print of a stripe] Ol gwïalen; ôl flangell, &c.

Lash, s. [the thong of a whip] Carrai fflangell neu ffrewyll; flangell, ffrewyll.

To lash, v. a. [beat with a rod, whip, &c.] Curo â gwïalen (â gwïail,) gwialennodio; fflangellu, ffrewyllio.

[ocr errors]

¶ To lash, v. a. [a sea-term, to fasten with ropes to the sides of the ship or to the mast] Rhwymo peth à rhaffau wrth ystlysau'r llong neu wrth yr hwylbren.

To lash one with one's pen or tongue, Ffrewyllio un mewn ysgrifen neu â'r tafod; goganu.

To lash out wastefully or into expences, Trathreulio, rhydreulio, gwastraff-dreulio, camdreulio, ofer-dreulio, gwneuthur ofer draul, treulio yn afradlon (yn wastraffus, yn wt

|

tresgar,) gwastraffu, difrodi, wttresa, bod yn dreul-fawr.

To lash out into sensuality. Ymroddi (ymollwng) i chwantau cnawdol neu anlladrwydd. To be under the lash of a person, Bod dan ffrewyll (dan law neu lywodraeth) un. Láshed, a. Lachiedig, curedig (a gurwyd, wedi ei guro) â gwiail; Mangelledig, ffrewylliedig. Lásher, s. Lachiwr, gwialennodiwr, flangellydd, fflangellwr, ffrewylliwr.

Lashers, s. [a sea-term]¶ Rhwymynion, sef y rhaffau a fo'n rhwymo'r gynnau mawrion ar y trwyll neu'r cyffelyb.

A lashing, s. Lachiad, gwïalennodiad, flangelliad, ffrewylliad, curiad â gwiail. Lask. See Diarrhoea, and Flux [in Medicine, the lask, &c.]

To have a [the] lask, Bod â'r bib (â'r darymred, &c.) arno; bod yn glâf o'r bib. Having a [the] lask, A'r bib neu'r darymred arno, piblyd; claf o'r bîb.

[ocr errors]

¶ To goʻlask, [a sea-term.] See to go Large, above.

1

[ocr errors]
[blocks in formation]

Last, or latest, a. Diweddaf, diwethaf; olaf; eithaf, pellaf. The last, Y diweddaf, yr olaf. The last of all, Y diweddaf (yr olaf) oll.

At [the] last, O'r (yn y) diwedd; yn ddiweddaf. The last state of that man is [shall be] worse than the first, Diwedd y dyn hwnnw fydd gwaeth na'i ddechreuad, Luc xi. 26. The day last past [yesterday] Doe. Last night, Neithiwr.

Last, ad. Yn olaf, Dan. viii. 3. yn ddiweddaf. I awaked up last of all, Minnau a ddeffröais yn ddiweddaf, Eeclus. xxxiii. 16.

There he was seen last, Yno y gwelwyd ef ddiweddaf.

[ocr errors]

¶ Last end, Diwedd, Num. xxiii. 10. To breathe one's last. See under B. Last, s. [a shoemaker's] Troed-bren (troetbren) crŷdd, eilan-droed. Let not the shoemaker go beyond his last [Prov.] Digoni un ei gelfyddyd ei hun; neu, Pob un yn ei gelfyddyd ei hun. ·

[ocr errors]

Last, a. [the end, or termination] Diwedd, diben; eithaf.

Last, s. [a weight, also a measure, so called}

Pen-pwys, eithaf-bwys: pen-meidr, ¶ mwys. A last [20 cades] of herrings, Ugain mwys (deng-mil) o ysgadan.

[ocr errors]

A last of hides, Deuddeg dwsin (cant a phedwar a deugain) o grwyn.

A last of pitch, Pedair baril (barilaid) ar ddêg o bŷg.

A last of wool, Deuddeg sâch (sachaid) o włân. A last of corn, Ugain crynog o ýd.

A last or load, Llwyth.

A last [1700 lb.] of flax or feathers, Mil a saith gant o bwysi o lin neu blu.

A last of codfish, &c. Deuddeg baril (barilaid.) Last, or lastage. See Lastage.

To last, v. n. Parliau, &c. See to Continue, to
Dure, &c.

To last a long time, Hir-barhâu.
Lastage, or ballast. See Ballast.

Lastage, s. [custom paid for goods sold by

the last, for freightage, &c.] Toll a delir ar lwyth llong. Lásting, a. Parhäus.

Not lasting. See Dureless.

Lasting for erer.

See Everlasting.

The lasting hills, Brynnan (brynnian tragy wyddoldeb, Deut. xxxiii. 15.

A lasting. See Duration.

Lástingness. See Durableness, and Endurance.
Lastly, ad. Yn ddiweddaf, yn olat.
Latch, s. [of a door] Clicced.

Latchet of a shoe, [the string] Carrai pwynt, llinyn) esgid, Esay v. 27.

Latchets, or lutches of a sail, [loop-lines] Llygaid-dennynnau (rhwyll-dennynnau) hwyl. Late a. [behind in time, not early] Diwedd. ar, hwyr, anghynnar. f It is too late to spare when the bottom is bare, [Prov.] Wrth dech- | reu'r (yn nechreu'r) dorth y mae cynnilo (tolio.)

Late, a. [modern, or recent] Newydd, diweddar; newydd ddyfod; newydd wneuthur. Late, a. [deceased, &c.] Diweddar ; a oedd yn fyw yn ddiweddar; y sy yn awr wedi marw. His late Majesty George the Third, Eiddiweddar Fawrhydi Sior y Trydydd. Late in the evening. See in the dusk [close] of the Evening, under E.

Late, ad. Yn hwyr. To sit up late, Myned yn hwyr i gysgu, Salm cxxvii. 2. Better lute than never, [Prov.] Gwell gŵr a ddaeth ym mhen y flwyddyn nâ'r gŵr ni ddaeth byth. It is late, Mae hi yn hwyr, hi a aeth yn hwyr. It groueth [grows] late, Mae hi yn hwyrhan neu yn myned yn hwyr. It is grown late, Hi a aeth (mae hi wedi myned) yn hwyr neu yn ddiweddar. ¶ It is growing late, Mae hi'n tynnu tu a'r diweddydd.

Of late, Yn ddiweddar, yn hwyr, yn hwyr (yn newydd) o amser, ¶ doe, Mic. ii. 8. yn awr, Io. xi. 8.

Látely, ad. Yn hwyr, Act. xviii. 2. yn ddiweddar.

Láteness, s. Diweddarwch, hwyredd, anghynnaredd, anghynnarwch.

Latent, a. Dirgel, cuddiedig, anamlwg, aneglur. Liter, a. Hwyrach, diweddarach.

Láteral, a. [of, or belonging to, the side] Ystlysol, o'r (yn yr) ystlys; a berthyn i'r ystlys; cyfar-ystlys, wrth yr ystlys.

Laterally, ad. Yn ystlysol, &c.

Láte-ward, [something late.] See Latish. Lath, s. Dellten, aseth, eisen, asty llennig, lattasen.

To lath, or lathe, v. a. [fit up with laths, or nail laths on] Hoelio lattas neu esyth, llattasu. Lath, s. [a particular division of some counties so called] Rhan o sîr neu ardal yn cynnwys tri nen bedwar cwmmwd.

A lath of a fellow, Ysgyren (climmach) o ddŷn; | dyn tal ysgeiddig, hirian.

Lathe, s. [a turner's engine] Turn. Lather, s. [the foam or froth arising from water mixed with soap] Trwyth (trwythion, ewyndrwyth, ewyn) sebon, ¶ wabling (yn Caermarthenshire.)

To lather, e. a. [raise a foam or froth from soap and water do over or cover with lather] Peri ewynnu gan sebon, gwneuthur trwyth sebon (sebon-drwyth,) cyfodi ewyn: trwytho, ¶ wablingo (in Caermarthenshire.)

Látin, s. [the language so called] Lladin. Latin, a. Lladin. A Latin grammar, Grammadeg Lladin. The Latin tongue, Y dafod-iaith Ladin, y Lladin,y Ladin-iaith, yr iaith Ladin. Látined, part. [turned into, or rendered in, Latin] A gyfieithwyd (a drowyd wedi ei gyfieithu neu droi) i'r Lladin.

Látinism, s. [a mode of expression peculiar to the Latin language] Dull ymadrodd priodol i'r Lladin, priod-ddull y Lladin, Lladin-ddull ymadrodd Lladin-wedd (Lladin-ddull, Lladinaidd.)

Látinist, s. [one skilled in Latin] Lladinwr, Lladinydd, un hyfedr ar y Lladin, un byddysg yn y Lladin.

Látinly, Látin-like, or Látinish, a. Lladinaidd, Lladingaidd.

Látinity, s. [the purity of the Latin stile] Lladiniaith, croywder (purder) y iaith Ladin, Ladin croyw.

To látinize, v. a. [follow the Latin fashion, or copy after the Latin] language: turn into, or render in, Latin] Lladineiddio, dynwared y Lladin: troi (cyfieithu) i'r Lladin, Hladinio. Látish, or somewhat late, Hwyraidd, lled-hwyr, lled-ddiweddar, taran (tr'an) hwyr neu ddi

weddar.

Latitude, or breadth. See Breadth; and Ex

tent.

The latitude of a place, [the distance of a place from the Equator, either north or south] Pellder lle oddiwrth Linyn y cyhydedd, pa un bynnag ai tu a'r dehau ai tu a'r gogledd ; gradd-bellder lle rhwng y cylch cyhydedd a seren y gogledd, neu ynte a'r deheu-bwnge, os o'r tu dehau i'r cylch y bydd y lle. London stands in 51 degrees and a half of northlatitude, Pellder Llundain oddiwrth cylch cyhydedd yw un gradd ar ddeg a deugain a hanner tu a'r gogledd.

¶ To be out of one's latitude, [be in a place one is not acquainted with; handle a subject beyond one's abilities or comprehension] Bod allan (y maes) o'i gydnabyddiaeth, bod mewn le dieithr iddo: bod ynghylch gorchwyl na's gŵyr (medr) un oddi wrtho bod yn trîn testun (yn ymdrin â thestun) a fyddo tu hwnt i wybodaeth un, neu tu hwnt i gyrrhaeddia:! gwybodaeth un.

¶ Latitude, [applied to modes of thinking, acceptations of words, constructions of expressions, &c. freedom, liberty, unlimitedness, &c.] Rhydd-did, rhydd-der, anghaethder, anghaethiwed, &c.-helaethrwydd. Latitudinárian, s. [licentious] Pen-rhydd, a gymmero rydd-did i wneuthur (i ddywedyd, i dybied, i farnu, i ddàl y farn) a fynno. Látrant, a. [barking] Yn cyfarth, a gyfartho ; cyfarthog.

Latrocination, s. [a robbing, plundering, &c.] Yspeiliad, anrheithiad, yspail, anrhaith, llad

rad.

Látter, a. [opposed to former] Diweddaf, 1 Tim. iv. 1. diwethaf (o ddeu-beth,) diweddaf, Deut. xxiv. 3. ac Ezec. xxxviii. 8. olaf (o ddeu-beth,) Dan. xi. 29. ¶ ail, Ecs. iv. 8. diweddar, Jer. v. 24. olach; diweddarach, hwyrach. The latter part, Y rhan olaf (ddiweddaf,) ¶y bon. In thy latter end, Yn dy ddiwedd, Diar. xix. 20. At the latter day, Yn y diwedd, Job xix. 25. In the latter

« EelmineJätka »