2

den, het vry en ongestoord gebruik der Regten van het Schoonmaaken, met alle de plegtigheden en voorregten, daar ร toe behoorende.' Eene jeugdige Schoone alhier zou eerder de allervoordeeligfte Egtverbintenis afflaan, en den vuurigften wensch van haar hart verdooven, dan afstaan van dit onfchatbaar voorregt. Gy zult u bevreemden waar in dit voorregt van Schoonmaaken beftaat. Ik zal, in deezen Brieve, tragten u eenig denkbeeld te geeven van die Plegtigheid, zo als ik dezelve heb zien volbrengen.

'Er is geen tyd in het jaar, waar in de Vrouw dit haar voorregt niet mag inroepen, indien het haar behaage; maar het laatfte gedeelte van de Meymaand is vry algemeen bepaald tot dat einde. De oplettende Huisvader kan, uit zekere voortekenen, opmaaken, dat deeze ftorm op handen is. Wanneer zyne Egtgenoote meer dan gemeen knorrig is, misflagen by mis- flagen in haare Dienstboden vindt, zich over de Kinderen te onvrede vertoont, en klaagt dat alles omtrent haar vuil en morsfig is - zyn dit voortekenen, die niet moeten uit het oog verlooren worden: nogthans zyn ze niet beflisfend in de aankondiging; dewyl de bui nu eens opkomt en aftrekt, zonder eenig ander uitwerkzel hervoort te brengen. Doch,

wanneer de Man, opftaande en de plaats rondkykende, een groot vat met Kalkwater ziet, of grootere en kleindere vaten daar mede vervuld, heeft hy geen tyd te verliezen; hy gaat terftond na de kamer of vertrek waar hy zyne Papieren en ftukken van aangelegenheid bewaart, fluit het toe, en neemt, den fleutel in zyn zak fteekende, de vlugt. Want een Egtgenoot, hoe bemind ook anderzins, wordt een hinderpaal geduurende dien tyd van vrouwlyke raazerny. Zyn gezag zwygt dan volkomen; en de geringste onder de Schoonmaaksters wordt meer dan hy. Hem blyft niets over, dan een kwaad te ontvlieden, 't welk hy niet kan voorkomen of maatigen.

Wanneer de Man des huizes vertrokken is, vangt de Plegtig. heid aan. De wanden worden, in weinige oogenblikken, van alles, wat 'er aan hangt, ontbloot. Schilderyen, prenten, spiegels, leggen opeengehoopt op den vloer. De gordynen worden van de roeden afgenomen, de bedden in de vensterbank gebragt; ftoelen en tafels, wiegen en flaapbanken, vervullen de plaats; de omheining kromt onder den last van vloerkleeden, deekens, oude en nieuwe kleêren, uit de kasfen gehaald, en uit de hoeken opgefchommeld. Hier ligt al het keukengereedschap, en vormt een afzigtigen hoop; op den voorgrond van de fchildery, potten, pannen, roosters, keukenftoelen: daar heeft een kas uitgeleverd, ftukkende vlesfen, befchadigde glazen, vergeeten drank vlesies, papieren met poeders, oude kurken, verroeste muizenvallen, en wat meer te voorfchyn komt als men alle hoeken uithaalt. Het geheel heeft volmaakt

het

het voorkomen, als of de dag daar was, dat alles, tot een lepelfteel toe, gelyk men zegt, moet verkogt worden, om den fchuldeifcher te voldoen.

De plegtigheid in zo verre volbragt, en het huis genoeg geledigd zynde, is de naastvolgende werkzaamheid, de wanden, en waar zulks verder moge te pasfe komen, te befmeeren met kwasten in Kalkwater gedoopt, Witzel geheeten. Emmers met water worden over alle vloeren uitgegooten; het befchot wordt geboend met zeepzop, gepaard, te meerder afneeminge, met het geen men schuurgoed noemt, beftaande in zand en gruis van den Steenkooper gehaald. De glasraamen ontgaan de algemeene zuivering niet. Geene hoogte fchrikt af; de Schoonmaakster klimt op het afdak, met gevaar van den hals te bree ken, met een glazenwasfer in de hand en een waterëmmer binnen haar bereik; emmer by emmer wordt aangedraagen en op onderfcheide wyzen aangewend ter zuivering der glazen; dit gaat niet zelden met zulk een drift en onbezuisdheid toe, dat de voorbygangers op ftraat een onaangenaam aandeel van dit reinigend water krygen.

Men heeft my verteld, dat een Heer een nieuw pak kleê. ren, door deeze bewerking bedorven, onbruikbaar vindende, by den Regter klagten inbragt tegen eene deezer Waternymphen; doch, naa lang onderzoek en veel overweegings, befloot het geheele Geregtshof, dat de aanklagte niet goldt; naardemaal de befchuldigde het gedaan hadt in de uitoefening van een wettig regt, en niet verantwoordelyk was voor de gevolgen. Het liep dus ongelukkig voor dien Heer af; want by het bederf zyner klederen moest hy de gemaakte Regtskosten tot een penning toe betaalen.

Dit befineeren, boenen en fchuuren, verrigt zynde, is het volgende werk, de hier en daar verftrooide en te lugten leggende ftukken huisraad. ieder op zichzelve, te reinigen. Gy hebt wel eens het dak van een huis zien digt leggen, of een fchip in 't water doen loopen, wanneer alle handen druk aan 't werk zyn; herinner u indien gy kunt, de werkzaamheid, de woe. ling, het geraas, van zulk een tooneel, en gy zult u eenig denkbeeld kunnen vormen van het bedryf, 't geen ik u be fchryf. Het ongelukkigst in dit geval is, dat het hoofd. oogmerk van al dit bedryf daar in beftaat, om de dingen fchoon te maaken; het betekent niets, hoe veele nuttige, cierlyke, of kostbaare, ftukken gefchonden of geheel bedorven worden door deeze kunstbewerking. Een gladde Mahonyhouten stoel en tafel met een gefneden lyst ondergaan het zelfde lot; moeten schoongemaakt worden, wat 'er ook van kome; of ze bedorven of ten onbruik raaken verfchilt niets. By voorbeeld, een schoone in een lyst gevatte groote Kunstprent wordt op den vloer gelegd; kleindere daar boven op geftapeld; het

P 2

zy

druk

drukkend gewigt breekt het glas van de eerfte; doch dit heeft niets te beduiden. Een kostbaare Schildery zet men tegen den scherppuntigen hoek van een tafel; andere worden 'er tegen aan gezet, tot dat in 't einde de drukking van 't geheel de punt der tafel door het doek van de eerstgep'aatfte drukt. De lyst en het glas om en voor een fraaije Prent moeten fchoongemaakt worden; 't geen men daar toe bezigt lekt door, en de Prent krygt vlek by vick; geen zwaarigheid, indien het glas fchoon is, en de lyst blinkt, is het genoeg; al het overige verdient geen aanmerking. Een bekwaam Rekenkundige heeft eene nette berekening gemaakt, en uit veele proeven dit facit gevonden, dat het verlies en de vernieling, door twee Schoonmaakingen veroorzaakt, gelyk ftaan met één Verhuizing, en drie Verhuizingen met één Brand.

Wanneer de Pret van Schoonmaaken voorby is, beginnen de huislyke zaaken de oude gedaante weder aan te neemen. De ftorm ftilt, en alles zou voorts wel zyn; doch het is onmogelyk, dat eene zo groote beroerte, in een zo klein gemeenebest, geene verdere gevolgen zou hebben. Want, twee of drie weeken naa deeze kunstbewerking, wordt het Gezin doorgaans aangetast met zeere keelen en zeere oogen, veroorzaakt door den ontfteekenden aart der kalk; of met zwaare verkoudheden, te wege gebragt door de uitdampingen der doornat gemaakte vloeren en wanden.

Onder myne bekenden is een Heer, die 'er zyn werk van maaktė, om van alle dingen op eene Philofophifche wyze reden te geeven. Hy merkte dit Schoonmaaken, 't welk ik eene Gewoonte genaamd heb, aan, als eene op haar beftemden tyd wederkomende Ziekte, aan deeze Lugtreek byzonder eigen. De wyze, op welke hy dit ftuk beredeneerde, was aartig; doch ik heb geen tyd om u dit in 't breede te ontvouwen. Het geen hy 'er uit befloot kwam hier op neder, dat de Kwaal ongeneeslyk was: dan, naa 'er lang op gepeinsd te hebben, dagt hy gelukkig genoeg te weezen, met iets uit te vinden 't geen de Kwaal zou maatigen. Ten dien einde liet hy een klein verblyf in zyn tuin bouwen, voorzag het met eenige dagelykfche ftoelen, tafels, en hing aan den wand eenige prenten van de goedkoopfte foort. Hy leefde in de hoope, dat, wanneer de krankzinnige vlaag van Schoonmaaken zyne Vrouw en verder vrouwlyk Gezin mogt overvallen, zy derwaards zouden gaan, en het hart lustig ophaalen aan fchuuren, fchrobben, wryven, wasfen en plasfen; en dat hy, de Kwaal daar uitge woed hebbende, in het Huis zelve des geene werking zou zien, en hy daar zyne ongestoorde wysgeerige rust genieten. Maar de proeve beantwoordde niet aan zyne verwagting; en het was onmogelyk die vervuld te zien; naardemaal, voor geen gering gedeelte, de voldoening van al dit bedryf bestaat in

het

het voorregt der Huisvrouwe, om ééns in 't jaar haar Man te plaagen, het huis te benaauwd te maaken, en voor dien tyd het geheele huisbestuur in eigen handen te neemen.

Daar is een veel beter middel dan 't geen die Philofoph gebruikte; het beftaat in de kamers met Papier te behangen; dit wordt nu ook over 't algemeen gedaan; en, fchoon dit het Schoonmaaken geen zins affchaft verkort het den tyd der vrouwlyke Dwinglandy op eene aanmerkelyke wyze. Dit Behangzelpapier is vercierd met bloemen of andere tekeningen, en geeft aan de kamers zulk een oog, dat de Vrouwen, zonder den toeleg te bemerken, gereeden ingang aan dit Kamerbehang. zel gegeeven hebben.

Ook is er nog eene andere verligting in dit lot des Huisvaders. Hy heeft doorgaans het voorregt van een klein kamertje of kabinetje te bezitten, om 'er zyne Boeken en Papieren in te bergen, en vryheid om den fleutel zelve te bewaaren. Dit wordt aangemerkt als eene bevoorregte plaats, en ftaat eenigzins gelyk met het Land Gozen, te midden van de Plaagen van Egypte. Maar dan ook moet de Man ten uitersten om. zigtig en altoos op zyn hoede weezen. Want ging by on verhoeds uit, en liet hy den fleutel in de deur fteeken, de Dienstmeid, die aloos op zulk eene gelegenheid loert, treedt terstond binnen met al het noodige reinigings-gereedschap; brengt alle de boeken en papieren in orde; doch voor den Man in wanorde, en zomtyds tot zyn schade.

Laat ik 'er u een voorbeeld van vertellen. Een Heer wordt door de Boedelredders van een Koopman gemaand om een schuld in des overledenen Boek gevonden, dertig Ponden Sterling bedraagende. Hy wist ten vollen, dit geld betaald, en 'er een Quitancie, naar behooren, voor ontvangen te hebben; maar " dewyl het reeds lang verleden was, wist hy terstond niet, waar die Quitancie te vinden. Hy werd in regten des vervolgd, en de tyd naderde dat 'er uitspraak over dit geval zou gedaan worden. Hy zette zich, in goeden ernst, neder, om een groo ten bundel oude papieren, door hem losgemaakt en op tafel verfpreid, naa te zien. Te midden van dit onderzoek werd hy fchielyk afgeroepen, om eene zaak van gewigt. Hy verzuimde de deur van zyne kamer te fluiten. De Dienstmeid, die lang op zulk eene gelegenheid geloerd hadt, tradt ter ftond binnen met de noodige gereedschappen en viel met groote drift aan het fchoonmaaken en alles in orde te fchikken. Het eerfte voorwerp, 't welk haar oog trok, was de ver warde hoop papieren, op tafel liggende. Deeze werden terftond te zamen opgenomen, op dezelfde wyze als zy gewoon was gebruikte mesfen en vorken van tafel af te neemen; maar onder dit driftig voortflaan viel 'er een klein stukje papier ongemerkt op den vloer, en dit was juist de gezogte Quitancie; dewyl dezelve geen voorkomen hadt, dat eenige opmer

P 3

king

king trok, werd ze nevens ander vulnis opgeveegd, in een vulnisblik gedaan, en op de plaats weggeworpen. De Koop. man hadt verzuimd die post als voldaan te boek te ftellen en de vermeende fchuldenaar hadt geen bewys van betaaling, en werd dus veroordeeld tot het betaalen van die fom met de daar op gemaakte onkosten. Eenigen tyd naa dat dit alles afgedaan en het geld dus ten tweedenmaale betaald was, vondt een der kinderen, in den tuin fpeelende, de Quitancie.

Nog grypt 'er te Philadelphia eene andere gewoonte stand en deeze staat met de bovengemelde in een naauw verband, Ik bedoel het Straatfchrobben voor de deuren, op elken Satur dag-avond. Ik zag dit eerst aan als een Stads wet; doch, by nader onderzoek, bleek het my, dat het, als 't ware, eene Godsdienftige plegtigheid en eene voorbereiding tot den Sabbath was; en deeze, geloof ik, is de éénige Godsdienstplegtigheid, waar in de veelvuldige onderfcheide Godsdienstäanhangen te dier Stede overeenstemmen. De plegtigheid neemt eenen aanvang by het ondergaan der zonne, en duurt tot tien of elf uuren 's avonds. Het valt voor een Vreemdeling vry bezwaarlyk, op die avonden de straat te betreeden. Hy loopt geduurig gevaar van een emmer met vuil water tegen de beenen te krygen; doch een gebooren Philadelphiaër is dermaate aan dit gevaar gewoon, dat hy allen ongeluk, met eene wondere behendigheid, weet te ontwyken. Het is uit hoofde van deeze omftandigheid, dat men een Philadelphiaër aan zyn huppelenden en overfpringenden gang kan onderfcheiden. De wegen in New-York zyn met ruwe fteenen bestraat; deeze worden, wel is waar, niet gefchrobd; maar de vuiligheid wordt zo fchoon van voor de deuren weggeveegd, dat de fteenen kantig en hoekig uitsteeken, tot groot ongemak der zodanigen, die niet gewoon zyn aan een zo oneffen pad, Maar gewoonte bevredigt ons met alles. Het is aartig genoeg een Philadelphiaër te New York te zien; hy bewandelt de ftraat met zo omzigtige voorzorge, als of zyne toonen met lykdoornen bezet of met kalkagtige uitgroeizels van de jicht omkorst waren; terwyl een New Yorker, even weinig de vlakke beftraating van Philadelphia goedkeurende, langs de vlakte voortschuift gelyk een Pappegay op een Mahonyhouten

tafel.

Men moet bekennen, dat de Schoonmaakingen en Wasfingen, waar van ik in deezen gewaagde, met geene kleine ongele genheden vergezeld gaan; maar de Vrouwen zouden, om geene reden ter wereld, zich laaten beweegen, om van haar voor. regt af te stappen.

Niettegenstaande dit alles, kan ik u, op het fterkste, verze. keren, dat de Americaanfche Vrouwen de getrouwfte Huis vrouwen en beste Moeders zyn, die men in de wyde wereld aantreft. Ten befluite, ik hou my verzekerd, dat gy mer

my